Ana Vila Portomeñe: «Chegáronme a dicir que como era posible que eu, coidando vacas, tivese a capacidade de escribir»

YES

anar
Roi Fernández

A gandeira da Ribeira Sacra coñecida como a «poeta labrega» vén de publicar o seu cuarto libro, un poemario cheo de amor á terra no que reivindica a voz das mulleres do rural 

02 novs 2019 . Actualizado ás 17:11 h.

Ela é como a súa granxa, como os seus libros. Sincera, tranquila, heroica malia que trate de parecer só humilde. Ana Vila Portomeñe (Taboada,1969) é a titular dunha explotación gandeira herdada dos seus pais, Enma e Antonino, no lugar de Vila, na parroquia Meixonfrío, a cabalo entre a Ribeira Sacra e a veciña comarca da Ulloa. Manéxase cos animais coa axuda do seu marido, Heriberto. Pero esta é só unha das vidas de Ana. Nas baldas da súa casa repousan catro libros. Catro poemarios que levan a súa sinatura. Algo de mí con mucho de ti (2014); Latexos dunha labrega (2017); Pintasías (2018), e, o último, Sentidos nunha aldea (2019).

«Levo a todas partes unha libretiña onde escribo as ideas que saen. O que me inspira a paisaxe, a natureza. A miña vida. Algo de min. Escribo nos poucos momentos que teño libres. Cando estou coas vacas de pastoreo ou cando agardo polo meu fillo na parada do autobús ou nas clases de ensaio. Son de escribir á man, malia que, ás veces, tamén escribo no móbil se me vén unha idea á cabeza», sorrí.

Moitos xa a chaman a poeta labrega. «Non me molesta para nada. De feito, gustáronme esas dúas palabras xuntas cando as escoitei e collinas para min. Unha muller pode escribir do que queira, faga o que faga ou sexa o que sexa. Eu estou moi orgullosa de ser de onde son. Sería outra se cambiase iso», dice Ana. A universalidade non entende de direccións nin oficios.

Chámanme a poeta labrega. Non moléstame para nada

anar.A explotación láctea de Ana está en Meixonfrío (Taboada), no lugar de Vila. Ela atende unha granxa dunhas 30 cabezas de gando que antes xa coidaron seus pais, Enma e Antonino
A explotación láctea de Ana está en Meixonfrío (Taboada), non lugar de Vila. Ela atende unha granxa dunhas 30 cabezas de gando que antes xa coidaron seus pais, Enma e Antonino roi fernández

«Os cativos sorpréndense moitísimo. Tamén os maiores. ‘Como é posible que ti, traballando no campo e coidando vacas, teñas a capacidade de escribir?’. Iso me teñen dito. Non me enfada, sobre todo dáme mágoa. Dáme mágoa que unha persoa, sexa muller, sexa gandeira, non teña capacidade de pensar, de soñar con chegar a algo para moitos», comenta Ana. 

«Non son poeta en si nin labrega en si. Son as dúas cousas. Empregaría un pseudónimo se non quixese presumir diso, e non é o caso». Publicou ou seu primeiro poemario non 2015, un 8 de marzo, día dá Muller Traballadora (como todos os que sacou despois). «Estiven a punto de non dar o paso. Animáronme os amigos a recompiar os textos que ía escribindo. E o meu marido. El díxome que, aínda que quedasen todos os exemplares nunha caixa, había que intentalo», lembra. Desde entón, vai polo cuarto título.

Leo cousas que non son reais. Non podes pretender que nunha aldea cheire a perfume de Chanel todos vos días

ana.«Levo a todas partes unha libretiña». A Ana Vila Portomeñe gústalle escribir a man. Toma notas mentres está de pastoreo coas vacas. «Chegará o día no que lerán sobre o rural como se fose unha lenda», di a poeta labrega da Ribeira Sacra
«Levo a todas partes unha libretiña». A Ana Vila Portomeñe gústalle escribir a man. Toma notas mentres está de pastoreo coas vacas. «Chegará ou día non que lerán sobre ou rural como se fose unha lenda», dei a poeta labrega dá Ribeira Sacra

MULLER DE ALDEA

«Muller de aldea / muller labrega /son as túas mans /agarimo da terra», lemos nunha das súas composicións. Coida da familia, do negocio e do seu mundo. Pelexa por sacar adiante as publicacións que escribe e, ao mesmo tempo, reivindica prezos dignos para o leite. «Agora valoran a etiqueta ecolóxica, pero non o resto. Non pagan o leite, nin a carne nin o peixe dos mariñeiros como se debería. Non valoran o traballo do día a día», apunta cunha voz máis crítica.

A súa é unha historia de resistencia. A dos que quedan. Estudou Administrativo antes de facerse cargo da explotación dos pais. A granxa é relativamente pequena, unhas 30 cabezas de gando. Polas dimensións e métodos de traballo, coa súa aposta polo pastoreo, oponse ás novas fórmulas que xustifican maiores volumes en intensivo. Ana sempre foi un pouco a contracorrente. «Se teño que facer o que os demais queren, da forma que eles queren, xa non son eu. A muller ten que sentirse orgullosa do que fai, non esperar a que outros lles dean valor. Darse a súa voz», defende unha escritora que «non quería ser alguén entre as palabras». Só ser ela mesma.

Gustaríame que ou meu fillo queda. Non falo dá riqueza monetaria, falo dá persoal

anar. «Leo cousas que non son reais. A aldea é a aldea, algo natural. É como se a un animal o queres cambiar. Non podes pretender que nunha aldea cheire a perfume de Chanel todos os días», subliña Ana
«Leo cousas que non son reais. A aldea é a aldea, algo natural. É como lla un animal ou queres cambiar. Non podes pretender que nunha aldea cheire a perfume de Chanel todos vos días», subliña Ana roi fernández

A situación do rural é unha das realidades que máis a inspiran e que máis lle preocupan. «Gustaríame que o meu fillo quedase, por conservar o pouquiño que a min me deixaron meus pais e polo nivel de vida que hai aquí», desvela. «Non falo da riqueza monetaria, pero si da persoal», engade. «Ao final dependerá das oportunidades de traballo. Aquí cada vez estamos máis sós. Os novos marchan para a cidade e os maiores non teñen quen os coide», admite.

A supervivencia do sector lácteo é un reto e, con el, a do rural. «Precisamos servizos básicos: médico, escola, farmacia, transporte. Ata os postos da Garda Civil están pechando. As aldeas de Galicia, e de España, baléiranse. É unha pena, con todo o patrimonio cultural que teñen», arremete Ana.

Chegará ou día non que lerán sobre ou rural como se fose unha lenda

anar.Ana Vila Portomeñe vén de publicar o seu cuarto poemario, «Sentidos nunha aldea»
Ana Vila Portomeñe vén de publicar ou seu cuarto poemario, «Sentidos nunha aldea» Roi Fernández

PERFUME DE CHANEL

É crítica con esa imaxe bucólica e pastoril que se transmite en moitas reportaxes, libros e guías de viaxes. «Leo cousas que non son reais. A aldea é a aldea, algo natural. É como se a un animal o queres cambiar. Non podes pretender que nunha aldea cheire a perfume de Chanel todos os días», subliña. No momento no que máis popularidade ten a Ribeira Sacra, máis ribeiras esmorecen abandonadas. Sen ninguén que as coide e as traballe. «A fama non evita isto. Aquí non podemos ter as mesmas comodidades ca nunha cidade, pero si uns servizos básicos. Hai que valorar o traballo dos que estamos aquí», insiste.

Ana escribe o seu mundo. Cos seus «infinitos olores», e as súas «marabillosas cores». «Chegará o día no que lerán sobre o rural como se fose unha lenda. Chegarase a un punto no que non saberán se realmente foi verdade o que se escribiu. Como pasa coa historia. Cerca de onde son eu había castros ben conservados, casas no medio dun pequeno monte. Hoxe, pasas por alí e non ves nada», describe.

Pero Ana sempre ten, como nos seus versos, palabras amables e de «alento». «Se estivese nunha cidade, podería escribir igual. Pero prefiro que me relacionen con isto. Estou nun sitio no que non teño medios e podo chegar a algo», remata.

 Se estivese nunha cidade, podería escribir igual. Pero prefiro que me relacionen con isto

 

ana.Ana Vila Portomeñe sempre presenta os seus libros o 8 de marzo, Día da Muller Traballadora. Aquí, durante a xira do seu primeiro poemario, «Algo de mi con mucho de ti», no 2015
Ana Vila Portomeñe sempre presenta vos seus libros ou 8 de marzo, Día dá Muller Traballadora. Aquí, durante a xira do seu primeiro poemario, «Algo do meu con moito de ti», non 2015