«Fomos os primeiros bebés etíopes que chegamos á Coruña»

YES

VÍTOR MEJUTO

A adopción internacional cumpre 18. E agora, cando os trámites da maioría dos países están paralizados, mostramos a cara feliz dun proceso duro e marabilloso: o parto dos fillos do corazón

31 mares 2019 . Actualizado ás 23:34 h.

Pasaron case 18 anos, pero a María Jesús e David humedécenselles os ollos cando lembran o día en que souberon que serían pais. «Ese momento non se esquece, ese instante en que ves a foto dos teus fillos é cando realmente sabes que son teus para sempre, que a túa loita mereceu a pena». Eles non tiveron que enfrontar un embarazo de nove meses, senón un moito máis longo, larguísimo, que comezou cando María Jesús tiña 34 anos e David 36 e decidiron adoptar. «Para que che fagas unha idea, cando fomos pais, eu xa tiña 42 e el 44. Pasara moito tempo, anos de papelorios e de moitos xiros na nosa vida», relata María Jesús.

Ela tivo claro «desde sempre» que adoptaría e David foi partícipe coa mesma tenacidade que a súa muller de levar adiante esa decisión. Ao principio pensaron na adopción nacional, pasaron o «exame» da idoneidade, pero cinco anos despois seguían sen ter avances dun proceso confuso. Foi entón cando pensaron que o mellor era intentalo coa adopción internacional; tras valoralo, creron que Ecuador era o país que lles ofrecía unhas garantías mínimas para que o proceso fose o máis rápido posible. Con todo, aínda que o intentaron a través da ECAI (Entidade Colaboradora de Adopción Internacional) Meniños, aos dous anos souberon que Ecuador freara as adopcións. «Foi un mazazo -indica María Jesús-, nese instante vésche abaixo; recordo que fun a unha reunión informativa en Santiago, onde estabamos centos de persoas que desexabamos ter fillos e que viamos unha vez máis o noso soño roto. Ese día, cando nos estaban explicando que Ecuador non permitía xa máis adopcións, un avogado comentou que facía só uns días chegara o primeiro neno etíope a Vigo, era a primeira familia galega que conseguira adoptar alí a pelo, porque non había ECAI. Esa foi a luz que abriu a miña vida porque xa estaba disposta a renunciar a ter fillos, pero cando oín o de Etiopía, levantei a man diante de toda aquela xente e dixen: ‘Eu quero o contacto deses pais'». Uns días despois estaban os dous xa en Vigo coñecendo a experiencia desa familia pioneira, que lles abriu o camiño cara a África.

«Eles facilitáronnos todo, dixéronnos paso por paso os trámites que tiñamos que seguir e a verdade é que foi tan áxil que en xuño do 2002 arrincamos co proceso e en novembro xa viaxamos a Adís Abeba para buscar aos nosos nenos».

Xa estaba disposta a renunciar a ter fillos, pero cando oín o de Etiopía, levantei a man diante de toda aquela xente e dixen: ‘Eu quero o contacto deses pais'

Pasaran oito anos desde que tomaron a decisión de ser pais, e en só uns meses desde que pensaron en Etiopía estaban a piques de selo.

Eses fillos, Yednekachen e Leya, escoitan atentamente o relato dos seus pais e tamén se emocionan ao comprobar o sufrimento daquel tempo duro ata telos con eles. Yednekachen cumprirá este ano os 18, e Leya, 17; el tiña 18 meses cando foi adoptado e ela só catro, e a súa infancia -din- non ten a mínima diferenza coa de calquera neno que teña nacido en Galicia. «Sentímonos de aquí», di Yednekachen, sen obviar que os seus pais sempre lles inculcaron o amor ás súas raíces, faláronlles do seu país de orixe e intentaron que o tivesen presente. «Eu síntome moi da Coruña -sinala Leya- e de Melide, que é de onde son os meus avós; teño un mantra que repito moito e que resume como me sinto: ‘Vivo na mellor casa que se pode ter, no mellor sitio da mellor cidade e teño a mellor vida que se pode ter'».

Uns nenos felices

Os dous, véselles, están felices e a súa nai confirma que levan extraordinariamente ben. O de Yednekachen pola súa irmá é adoración; fíxache, vouche contar un detalle: cando viñemos de Etiopía, despois de tantas horas de viaxe, e estabamos por fin en casa, os nenos quedaron durmidos nos berces do noso cuarto. Cando Yednekachen espertouse e viu que había outro berce, que Leya estaba con el, deu un suspiro de alivio que se nos quedou cravado no corazón», relata María Jesús.

David sécase as bágoas ao lembralo, e lembrar ese momento en que os tiveron no colo, por fin, en Adís Abeba: «Viaxamos varias familias xuntas, e ao principio non nos deixaban ter aos nenos connosco no hotel, iamos todos os días ao orfanato da Nai Teresa de Calcuta, onde estaban, e chegabamos feitos po, rotos por non telos connosco. A partir do terceiro día, por fin, conseguímolo. En Adís estivemos só dúas semanas facendo trámites e xa voamos de regreso; o proceso foi rápido e nada caro, foi sencillísimo».

«Ao final convertémonos na primeira familia da Coruña que adoptou en Etiopía, os primeiros bebés etíopes que houbo aquí foron os nosos», apunta David.

Leya e Yednekachen non lembran un día en que se lles revelase que son adoptados, «é algo que sabes, que se falou con naturalidade en casa e que non nos xerou ningún problema. Temos uns pais estupendos, aínda que a que manda, a xefa da tribo, é a miña nai», conclúe Yednekachen.

María Jesús sorrí e lembra que cando o seu fillo tiña dous aniños, un día na praia preguntoulle: «Eu nacín desta tripa?». «Nese momento contesteille con normalidade, o primeiro que se me veu á cabeza: ‘Non, cariño, ti naciches do corazón'. Non sabes como se cabreó, pegoume, pasouse dous días enfadado, falamos con el, pero nada, enfadouse moitísimo'», apunta. «Eu non me acordo de iso», replícalle o seu fillo, «porque eras moi, moi pequeno, pero non houbo ningún episodio dese tipo máis», conclúe a súa nai.

Volver a Etiopía

David asegura que tanto quixeron que sentisen as súas orixes que aos dous anos de adoptalos, el viaxou a Etiopía de novo para percorrer as zonas nas que naceran. Yednekachen, ao leste do país, e Leya, ao norte. «Era a única forma de poder contarlles nun futuro como era a súa terra, que a sentisen tamén a través do que eu vivira», di David.

Fotos, vídeos, e máis fotos tráenlles á mente sempre Etiopía, país ao que viaxarán todos xuntos este ano, case 18 despois. «Eu -explica Leya- ata hai pouco non tiña interese, pero agora si me apetece, teño ganas de ver todo aquilo». O que si ten claro é que el nun futuro adoptará, «non sei en que país, pero encantaríame», confesa, pero tampouco descarta ter fillos biolóxicos: «Aínda son moi novo para pensar niso, pero o de adoptar téñoo claro».

Yednekachen aínda ve ese horizonte afastado, así que non llo expón; polo momento está centrado nos seus estudos de segundo de bacharelato e pensa en facer Enfermería. «Quizais me vaia a traballar fóra, se cadra acabo vivindo no estranxeiro por traballo, pero a miña idea é estudar aquí». Leya ten dúbidas sobre que facer cando acabe, con todo non descarta irse un tempo fóra da Coruña; «encántame, pero téñoa moi vista», responde tan tallante como cando lle digo se tivo algún problema de racismo: «Nooo, e pobre do que me dixese algo». «A min non me molestaron nunca -di Yednekachen- hoxe en día para todos é algo normal ver a mozos doutras razas». «No meu curso hai catro mozos de Etiopía -indica Leya-, cada vez é algo máis común».

Común ata agora, porque ese bum da adopción internacional, que arrincou hai 18 anos, e viu o seu esplendor no 2004, agora é un proceso imposible que se paralizou. «É un erro que están cometendo os Estados -engade María Jesús-, é unha torpeza máis dos seres humanos, hai moitos nenos no mundo para ser queridos, para ser coidados, para que teñan familias, e moitos pais desexosos de dar ese amor. Por iso agora, con esta parálise, hai tanta lea coa xestación subrogada porque se están pechando portas… Pero hai nenos sos, desprotexidos, que están aquí ao lado abandonados en centros, iso paréceme terrible».

Leya, Yednekachen, María Jesús e David tiveron outra sorte; a fortuna que xa quixesen para si moitas outras familias, que oxalá poidan ver cumprido o soño de dar a luz a eses fillos que nacen do corazón.

«En canto vin aos meus pais, abraceime a eles»

Na familia Méndez Veiga xa eran catro, pero faltáballes algo para sentirse completos. Bo, mellor devandito, alguén. Ese alguén é Achala, «Nai Terra» no idioma telugu, á que o seu pais tamén lle deron o nome de Emma. «En a Xunta dixéronnos que era recomendable pórlle tamén un nome occidental por se quería usalo de maior», di Chus. A adopción de Achala, á que cariñosamente tamén chaman Achi, foi a mellor recompensa a un proceso cheo de barreiras case insuperables nun momento no que as adopcións desde o seu país estaban pechadas. «Estes indios non sabían con quen estaban a falar», chancea o seu pai, Enrique. Ata a Xunta recomendoulles que desistisen, «pero somos moi cabezones. Nós abrimos esa vía para Europa e para España, porque foi a primeira nena que saíu para aquí dese orfanato», inciden. E é que esta familia foi a primeira en lograr que se realizasen adopcións en Europa de nenos de Hyderabad, o estado indio no que naceu Achala.

«Na Xunta dixéronnos que era recomendable pórlle tamén un nome occidental por se quería usalo de maior»

Antes deles as adopcións a esta parte do mundo non existían, polo que están en condicións de afirmar que a súa filla é a primeira nena india en chegar a Galicia. Acha tiña 5 anos cando os seus pais a coñeceron no 2012. Se para eles a súa chegada foi unha bendición, non foi menos para os seus dous fillos biolóxicos, Quique e Lucas. E é que esta foi unha decisión a catro. O tema xurdiu un día vendo en a tele un anuncio para fomentar a acollida. «Isto é un pouco comprometido. Se queres a alguén, o seu é adoptar», dixo Quique, que hoxe ten 19 anos e estuda Medicina en Santiago. Lucas, o maior, apoiouno. Non fixo falta máis. «Acordareime toda a vida, estabamos os catro sentados na mesa cando vimos o anuncio e empezamos a falar do tema», di Lucas, que hoxe ten 22 anos e está de Erasmus en Roma estudando Xornalismo. «A nosa ilusión sempre foi ter unha irmá», gabia.

CAPOTILLO

Dous anos e pico de espera

Foi unha adopción complexa. A idea de facelo na India xurdiu porque un irmán de Chus vivía alí e foi visitar un orfanato. «Foi un proceso longo comparado co normal naquel momento, pero curto se o comparamos co que se agarda agora. Tardamos dous anos e pico en ir por Achala», relata Chus, que aínda sente unha punzada no corazón cando describe o momento no que viu a súa foto por primeira vez: «Sentín o mesmo que en as ecografías dos meus fillos. É vela e xa a sentes como túa. Dixemos: ‘Xa naceu para nós'». A súa familia ten un mote pola bisavoa de Chus, que sempre foi «a morena de Loira». «E cando vimos a Achala, tan morena, dixemos: ¡É nosa, é de casa, é como a bisavoa! Sentimos unha alegría inmensa e iamos coa foto a todos lados».

Xamais esquecerán tampouco o día que a viron fisicamente. «Foi moi emocionante ver saír a esa nena pequeniña acompañada daquelas coidadoras e recoñecer nela á persoa coa que vas estar toda a túa vida», relatan. Aquel foi unha viaxe moi longa na madrugada da última noite do ano. «Tomamos as uvas e fómonos moi cedo. A miña dúbida era: como irá o vis a vis? E se sente rexeitamento? E ao final, só houbo que facerlle unha caricia e xa se abrazou a nós e colleunos da man, porque aínda non sabía o que era dar un bico. Eu creo que aínda que teña Alzheimer algún día, non esquecerei esa imaxe. É o mesmo que cando vin aos meus fillos, sentín as mesmas palpitaciones no corazón», describe Enrique, que continuamente se pregunta como é posible que a xente que non pode ter fillos recorra a outros métodos cando hai tantos nenos que necesitan que os adopten: «Esta é unha alternativa solidaria e necesaria. Na India, unha nena con 11 anos desaparece do orfanato, danlle unha bolsita coas súas cousas e sóltana na rúa. E iso é terrible. Esta é a mellor decisión que tomamos nesta vida».

 «Eu creo que aínda que teña Alzheimer algún día, non esquecerei esa imaxe. É o mesmo que cando vin aos meus fillos, sentín as mesmas palpitaciones no corazón»

Lucas comenta que o seu pais non lle deixaron nin a el nin a Quique ir naquel momento á India: «Eles foron ao xuízo de idoneidade a Nova Delhi, e non querían que a vísemos antes de que estivese todo atado». Foron despois. «Lembro unha viaxe caótica, no que voamos a Hyderabad e despois a Bombai para acabar o papelorio. Sempre lembrarei á xente hindú nos valos mirándonos coma se fósemos extraterrestres; e o cheiro a vainilla, picante e especias de alí», lembra o irmán maior, que xa case non recoñece a vida antes de Achala: «Eu é unha das cousas polas que lles estarei toda a vida agradecido aos meus pais, por darnos a oportunidade de estar con ela sempre».

E a protagonista, que lembra daquilo? «Vin aos meus pais e abraceime a eles», conta Achala, unha moza xa de 12 anos cun sorriso permanente que interrompe calquera explicación para volver lembrarche o mesmo: «Os meus irmáns son os mellores». Está encantada de ser a pequena, porque eles a levan á praia, ao cine, xogan a a Play con ela... «É moito mellor que sexan maiores que eu», apunta. Unha das primeiras dificultades que se atopou foi a do idioma. «Cando cheguei falaba telugu e un pouquiño de inglés», indica Achala, que ao chegar a o cole tivo que aprender castelán e galego. Nada importante para unha loitadora como ela. «Agora estou en 1.º de ESO e é bastante doado, aprobei todo», apunta ela, que vai polo bo camiño para estudar o que quere: «Quero ser profe de música ou de infantil». E xa ten mérito o de aprobar todo coa axenda apertada que ten: «Fago deporte, xogo a o bádminton, ao baloncesto, leo moito, toco o piano e toco a guitarra». O único que ten pendente a día de hoxe é ir á India. «É un proxecto familiar que queremos facer, pero agora eles están estudando a carreira e queremos que ela vaia un pouco máis adiante, cando teña algo máis de madurez para ver o seu país, onde naceu e as súas raíces. É moi afortunada, porque naceu nun país bonito e especial, e aquí ten unha familia que a quere e que a adora», di a súa nai.

Unha das primeiras dificultades que se atopou foi a do idioma. «Cando cheguei falaba telugu e un pouquiño de inglés»

«Esa espera esquecer»

Esta familia non puido gañar máis coa súa aposta. Non hai máis que verlles nas fotos, nas que posan tamén coa súa cadela, á que chamaron India en honra ao país de orixe da nena dos seus ollos. Aínda así, Enrique móstrase crítico cara ás institucións. «Non teñen ningún sentido estas esperas tan longas que se están producindo, cando en realidade son artificiais e as autoridades terían que axudar a que o proceso fose máis rápido», asegura. Tamén quere lembrarlle á xente que non hai que empeñarse nun só país, senón que hai que estudar ben como están os procesos e cales son todas as opcións, e non quere despedirse sen dedicarlles unhas palabras a todos aqueles que están atrapados nos interminables procesos de adopción actuais: «É longo, pero chega. Todo chega. E cando tes ao teu fillo, esa espera queda no esquecemento». E convértese, á vista está, na mellor decisión da túa vida.

«Ningunha das dúas aprendemos chinés»

Ana Pereira Ezquerro cumpre 18 anos este verán. Chegou de China no 2002 con 13 meses a Marín, cuns pais ilusionadísimos e tan encantados coa experiencia que regresaron tres anos despois ao país asiático para buscar a Marta. Rafa Pereira e Elba Ezquerro dubidaron moi pouco á hora de decidirse por un país. «Saíunos ben. Nós xa contabamos con que iamos recorrer a unha adopción, e como en España os prazos eran moito máis longos, cando empezamos a barallar as internacionais, China era un país bastante fiable», explica Elba. Rafa continúa: «Contáronnos que en Sudamérica había problemas e a estancia era moito máis longa. Ademais nós non tiñamos ningún problema en que fose nena, neno, chinesa ou hindú».

CESAR TOIMIL

Os dous procesos foron rápidos e non se estenderon máis aló dos dous anos. «Agora é impensable, porque pouco despois de que fósemos por Marta empezaron a prolongarse cada vez máis os tempos de espera, e chegou o momento en que eu creo que moita xente o deixou ou pasou a intentalo noutros países». China quixo empezar a limpar esa imaxe de exportador de nenas, e tamén saíu adiante a lei do fillo único. «Houbo varias cousas que coincidiron, e agora parece que o de China está bastante difícil. Polo menos a xente que coñezo xa está a ir a outras zonas, como Centroeuropa. Pero agora nós xa estamos un pouco máis descolgados de todo iso, a verdade», indica Elba, que fixo a súa primeira viaxe a China para recoller a Ana sen Rafa, que non puido ir por motivos laborais.

«Contáronnos que en Sudamérica había problemas e a estancia era moito máis longa. Ademais nós non tiñamos ningún problema en que fose nena, neno, chinesa ou hindú»

«Fun de nai solteira coa miña nai», chancea. «Nese momento da viaxe si que che unes moito a esas outras familias, porque estades no mesmo, nun país que non coñeces, na mesma situación, nun momento moi intenso», recueda. A súa segunda vez xa foi, por fin, con Rafa. E confesa que á alegría do momento sumábaselle a impaciencia: «A ver, a min non me gusta nada iso de estar alí tanto tempo, a min o que me gustou é coller á nena e virme para a miña casa, porque a min aquilo de o aperturismo como que me daba un pouco igual».

«Eu non quero ir»

Cando foron a buscar a Marta decidiron deixar a Ana en casa. «Tiña 3 anos e parecíanos unha viaxe moi longa para ela, ademais tiñamos que estar dúas semanas», apuntan. E as irmás, teñen ganas de coñecer o seu país de orixe? Ábrese o debate. «Eu non quero ir», resolve Marta, convencida. Ana móstrase un pouco máis animada: «Eu quero ir, pero porque me gusta o país e quero coñecelo. Aínda que a xente cre que quero ir para coñecer á miña familia biolóxica, e para nada. A min interésame máis o país en si. É que moita xente che pregunta: ‘Interésache ir para coñecer aos teus pais biolóxicos?' E a min paréceme moito máis interesante o país en si e a cultura que coñecerlles a eles».

A súa nai intervén para abordar un tema que para nada é tabú nesta casa: «Aínda falamos o outro día que parece ser que o Goberno chinés aprobou un plan para facilitar a todos os nenos e nenas que foron adoptados por familias de fóra do país que poidan contactar e coñecer ás súas familias biolóxicas. Non se que facilidades danlles, imaxino que burocráticas. Pero, bo, aquí parece que vos dá un pouco igual, non?», pregúntalles ás súas fillas antes de engadir: «A min non me parece mal, sempre llo dixen. Igual é que lles dá un pouco de vergoña, de corte, de non saber que dicir...». Sexa polo motivo que sexa, non se lles ve con moitas trazas. E menos a Marta que, como din os seus pais, está en plena fase adolescente: «Non me chama a atención, non me parece un sitio onde eu mo vaia a pasar ben, sabes?».

 «Aínda falamos o outro día que parece ser que o Goberno chinés aprobou un plan para facilitar a todos os nenos e nenas que foron adoptados por familias de fóra do país que poidan contactar e coñecer ás súas familias biolóxicas»

Ela, como din na súa casa, tira máis para o sol de Canarias que para o Afastado Oriente. A pequena ten as cousas moi claras, incluso o que vai estudar: «Vou facer Dereito e Recursos Humanos e ser avogada». A súa irmá, a pesar de que está ao bordo da selectividade, dúbida moito máis. Hai uns días dixo que xa non ía estudar piano -ten feito o grao profesional-. Claro que cunha nota media de 9,7 en primeiro de bacharelato, pódello permitir: «Non sei aínda o que quero estudar. Primeiro falarei coa orientadora. Pero hai unha que me interesa, que é Psicoloxía, pero teño que mirar».

As dúas estudan no IES Terra de Trasancos, en Narón. E poden confirmar que forman parte das primeiras xeracións de adoptados internacionais en chegar a Galicia, que de pequenas non tiñan demasiados compañeiros de orixe estranxeira. «Agora no instituto tampouco, pero é certo que é un instituto pequeno. De feito, de raza asiática soamente somos a miña irmá e eu, logo hai un neno negro e creo que xa», apunta Ana, que lembra moitas preguntas de pequena: «Si, acórdome que, sobre todo en primaria, que non estaban habituados, preguntábanme moitas veces se viña de China e, sobre todo, se sabía falar chinés, se os meus pais eran chineses tamén...».

Aínda que esa xente estaba no certo atendendo á súa orixe, de chinés non teñen nin idea. Non o aprendestes? «Durei trinta minutos», di Marta sobre o día en que tivo a iniciativa de empezar co idioma. De momento, tampouco teñen pinta de pórse a iso. «A min gustaríame, pero non teño tempo», di Ana. «Eu non teño paciencia», engade Marta. Elba, a súa nai, apunta que aquela primeira clase fíxoselle tan complicada que non chegou nin ao número catro.

Un terceiro fillo?

É bobada preguntarlles a Elba e a Rafa que tal a experiencia, porque se repetiron é obvio que mellor imposible. Tanto é así que por os pelos non volveron por un terceiro. «Eu quería un neno chinés», di Ana. A súa irmá non tiña maior interese. E os pais chegaron a exporllo, pero entre as esperas cada vez máis longas e a idade, decidiron quedar como están. Pero como en todo, din que moita xente agarda demasiado debido a a desinformación. «Hai xente que cre que non está preparada porque ten que reunir uns requisitos moi importantes. Ter traballos moi estables, un piso propio, ter cousas, sobre todo materiais, que crees que son fundamentais para que che poidan dar unha adopción, e logo ves que non, que igual puideches inicialo moito antes. A quen estean a lle pensar o, que se lancen canto antes, pero que se informen moi ben», di Elba.

O seu próximo proxecto será en Nadal, unha data que agardan con especial ilusión. «Recibimos unha felicitación do orfanato onde estaba Ana. E como somos uns vagos, nunca a contestamos. Pero queremos mandarlles este ano unha postal nosa con fotos das nenas, explicándolles como é a súa vida. Tamén eles tardaron moito en mandarnos a primeira postal, fixérono cando Ana tiña 9 anos. É curioso, non coñezo a ninguén a quen lla enviasen, a verdade. Non sei, igual decidiron facelo hai uns anos e tiraron un pouco de arquivo. Está moi ben, a min gústame moito a iniciativa», di Elba, que con cada postal talvez retroceda 18 anos no tempo para revivir o día en que cambiou a súa vida.

«A quen estean a lle pensar o, que se lancen canto antes, pero que se informen moi ben»