«Teño moito que ver co españolito medio», asegura Javi Gutiérrez, medalla de prata de Ferrol. O asturgalego que aspira ao Óscar con «Campións» volve a casa por Nadal, e soña que o Racing sobe a Primeira. Aínda se chupa os dedos coa cociña da súa nai e ten, sobre todo, «ganas, fame de vivir», dinos no seu momento máis doce
23 ene 2019 . Actualizado ás 20:38 h.Ten dous goyas, un óscar á vista, polo menos tres proxectos en marcha, conversación, unha timidez que van curando o seu oficio e o tempo, o niño en Galicia, e un fillo «madrileiro», como el di, que lle cambiou o guion da vida e impulsoulle a dicir non a algunhas cousas para envorcarse en Campións , pondo «toda a carne no asador». A Javier Gutiérrez, que naceu no 71 en Luanco pero mudouse cun ano a Ferrol xunto á súa nai e as súas irmás, dá gusto pararse a oírlle. O seu xeito de rirse é sutil, o seu riso é máis un sorriso. Xa podiamos darlle o Goya á Mellor Voz e Forma de Expresión.
-O primeiro premio da Academia chegou no 2015 con «A illa mínima», tras anos de carreira, pero este é un ano redondo para ti, aínda que che moleste isto de ser «o actor de moda».
-Non, non é que me moleste que digan: «Este é o ano de Javier Gutiérrez». É que non é certo. Eu non son o actor de moda, son un currito nisto, con anos de traballo, alguén con olfacto para aceptar proxectos que teñen continuidade no tempo, como son series de televisión como Vergoña, que ten xa segunda tempada, ou Estou vivo, con segunda tempada ¡e que vai pola terceira! Ou películas como Campións, que non sabes ben onde che van levar, que se converten, máis que nun éxito cinematográfico, nun fenómeno social. Campións abre unha fiestra ao mundo da discapacidade que poucas veces se viu... Hai actores que temos o privilexio de estar vivindo un momento doce, primeiro porque temos traballo, e segundo, porque case todo o que facemos funciona. Pero hai moito traballo detrás.
-«Campións» é o éxito da tempada. Como encaras a carreira polo óscar con este equipo de cine?
-Como a carreira por calquera outro premio. Os premios, premios son. Os premios non desvirtúan nin desmerecen o que é a película en si. O que está a pasar con Campións , calquera acontecemento por pequeno que sexa, transcende o cinematográfico, é vivido como un gran triunfo dos que formamos esta «familia», que tocou corazóns e abriu mentes. Ese é o mellor premio, e eles o mellor equipo. Devandito isto... ¡Canto máis lonxe cheguemos na carreira dos Óscar, mellor!
-A película tócache dun xeito persoal, polo teu fillo, Mateo.
-Si, eu deixei de facer varios proxectos interesantes por facer Campións, Javier Fesser agardoume, e alégrome de ter dito que non a outras ofertas. Porque a película se merecía pór
toda a carne no asador. A min vaime moito, polo meu fillo. Campións fixo ben non só ás persoas con discapacidade, senón tamén aos que vivimos na contorna desas persoas, pais, nais, sobriños, curmáns, compañeiros de colexio. É necesaria a visibilidade. Porque ás veces vivimos moi pechados, moi pendentes de nós mesmos, sen querer zambullirnos no outro. Campións invítache a asomarte a estas vidas de forma positiva.
-Acabas de recibir a medalla de prata do Concello de Ferrol, es fillo predilecto ano tras ano. Como recibes este abrazo grande dos teus?
-Pois así... como un abrazo enorme e moi cálido. Recíboo con moitísima alegría e moitísimo orgullo. Agora estou promocionando unha película, Durante a tormenta [estréase o 30 de novembro], que fala do paso do tempo. E a medida que me vou facendo maior, aínda que eu me sinto aínda novo, teño cada vez máis ganas de estar en Galicia. Estou unido a Galicia polo cordón umbilical, non quero rompelo coa miña xente, a miña terra, as miñas raíces. Que me chegue a medalla de prata de Ferrol, xusto cando imos co último espectáculo que temos, Quen é o señor Schmitt?, é moi especial. Hai unha serie de circunstancias ao redor desta última viaxe a Galicia, en que ademais vou co meu fillo, que fan que sexa apetecible e moi emotivo á vez.
-Vou facerche a pregunta Maribel Verdú, a que «instituyó» ela cando dixo: «Por que ninguén lle pregunta a Luis Tosar por que non quere ter fillos?». Cambiouche o guion ser pai?
-Absolutamente. Encheume de medos e responsabilidades, converteume noutra persoa. O nacemento do meu fillo, Mateo, converteume en mellor persoa... e mesmo en mellor actor. Espertou en min uns resortes emocionais que me axudaron e axúdanme moitísimo, tamén no traballo. En canto á conciliación e a «pregunta Maribel»... conciliar non é doado para ninguén. Pero eu creo que os homes somos hoxe moito máis conscientes de que esta é unha responsabilidade compartida.
-Ti non perdoas o momento cole, o momento de levar ao teu fillo ao colexio.
-Non... Porque para min é algo importante. Eu trato de espremer cada momento que teño co meu fillo. Gústame, sobre todo, estar, é o importante, a calidade fronte á cantidade. Máis que compartir un espazo, o pai lendo o xornal e o fillo xogando co iPad... Para min o máis importante é estar, en todo o sentido da palabra.
-Cal é o papel principal do cine?
-O cine ten unha función social e educativa, ademais de entreter. Hoxe está concibido sobre todo como puro entretemento, pero o cine ten que ver con pensar e sentir, coa educación e a concienciación, e isto, por desgraza, no noso país, cortouse de raíz con políticas erradas de diferentes Gobernos. Chámame a atención que en España, nunha gala como é a dos Goya, a festa do cine español, onde as arcas do Estado recadan un bo diñeiro, engánese ao cidadán e poténciese a idea de que somos xente subvencionada... O cine está subvencionado, como case todas as cousas neste país, pero non hai que perder de vista que as arcas do Estado ingresan moitísimo máis diñeiro do que pode achegar o noso país ás producións de cine. Chámame a atención que non teña habido ministros de Cultura que se achegaron á festa do cine español por medo á crítica, cousa moi en boga hoxe en día, en que parece que volvemos á caverna e ás veces ao catetismo máis escuro da época franquista, en que se cortaba de raíz cada indicio de liberdade de expresión.
-Pensar libremente é perigoso?
-O máis doado é anestesiar ao rabaño, que haxa un pensamento teledirixido. E a nada que che saias do curro vanche a sinalar, a xulgar e mesmo a condenar.
-«Estou vivo» deuche a oportunidade de «reencarnarte». Que che fai sentirche ben, dicir «Estou vivo», cando se abre o ceo para ti?
-Pois... son cousas cotiás. E o amor... O amor é o motor. Eu síntome vivo por estas ganas e esta fame que teño de vivir. Neste difícil universo no que un pode perder facilmente a cabeza é agora cando máis me apetece estar cos pés no chan. Por iso, cando me preguntas polo óscar, son... non é que sexa aséptico, pero si penso: «Se chega ben... e se non, tamén». Terá valido a pena de todos os xeitos.
-Ter dous «cabezones» da Academia en casa cambia o xeito de vivir.
-Cambia, sobre todo, a forma en que pode verte a industria do cine. Convérteche nun valor de produción. Podes ser un bo reclamo, só iso.
-Rodando «O autor» coñeciches á túa parella, a actriz Adriana Paz, e deixáchesnos xeados coa papeleta. É un espido integral. Saca Martín Conca a verdadeira voz, a máis auténtica, de Javier Gutiérrez nesta película?
-Dixéronme algunha vez que son o novo José Luis López Vázquez, e é algo que recibo con orgullo. Eu teño moito que ver co españolito medio. Todos ao final temos sombras, unha cara A e unha cara B, e gústame, desde a miña estatura, a miña cara, a miña mirada e a miña voz, que son as dunha persoa normal, acceder ás sombras dos personaxes. Gústame atopar a luz no sombrío.
-Curóuseche ou non cos anos a timidez proverbial do actor?
-Co tempo hase curado un pouco, xa non é unha timidez tan enfermiza, pero son moi tímido. O feito de pórme traxes é algo para min moi terapéutico. Detrás dun personaxe son capaz de facer ¡calquera cousa! Como Javier Gutiérrez nin a cuarta parte... Sigo recoñecéndome nese neno que se inventaba un universo tirando da súa imaxinación. Dedicábame a radiar partidos imaxinarios, cos cromos, facía porterías coas cintas dos casetes, e montaba batallitas con bonecos de plástico. Pasaba horas e horas... A miña nai non sabía xa se estaba en casa ou saíra á rúa.
-Tes pouco que ver con Jesús, o de «Vergoña». É un tío terrible, pero ten a súa graza... Eu pártome.
-Eu sempre digo que Jesús é o rei do cuñadismo, ¡e España está chea de cuña'vos ...! Todos en realidade temos algo de Nuria e de Jesús, un puntiño.
-Creciches, pero segues sacando peito por Ferrol e fiel ao Racing.
-¡Si!, aínda que agora estamos de canga baixa... De pequeno soñaba con xogar no Manuel Rivera, e sigo gozando cada domingo cando vou á Malata. Soño que chegamos a Primeira.
-En YES descubríchesnos que che flipaban os cortes de xeado e que facías polos co mítico Tang (dous detalles que revelan que el tamén foi a EGB), e presumiches de nai. Valoras o niño, as raíces. Hai cociña mellor que a de mamá?
-Jajaja... ¡pois creo que non!, e son dos que prefiren gastar o diñeiro nun restaurante que nunha cazadora. A miña nai cociña de luxo con catro cosas, a súa é unha cociña moi intelixente, substancial. E a min non hai nada que me faga máis feliz que unha boa sobremesa coa xente que quero.
-Plans á vista?
-Vou rodar unha película agora, Fogar, un guion como unha bomba de reloxería dos irmáns Pastor, dous directores que acaban de rodar unha historia en EE. UU. producida por Matt Damon e Ben Affleck. Vou traballar con Mario Casas, un dos actores con maior proxección e capacidade de traballo. E aos que máis admiro.
-Parécesche, ou só mo parece, a Anthony Hopkins?
-¡Uy... dixéronmo moitas veces! É algo inconsciente. Pero si che direi que no autor hai unha chiscadela consciente a el. Na última secuencia, vestido de branco no patio do cárcere, hai unha homenaxe de fan rendido á mestría de Hopkins. ¡Non é doado gañar un óscar con 16 minutos de metraxe...! Isto demostra o seu talento.
-Volves a casa por Nadal?
-Volvo a casa por Nadal. Necesítoo para cargarme de enerxía.