Que queimar unha foto non sexa un delito parece algo en grao sumo lóxico. A non ser que a foto sexa unha das tres copias que existen da instantánea Moonlight realizada por Edward Steichen en 1904 e que hai uns anos foi vendida por tres millóns de dólares. Aí o delito sería máximo. Fóra diso, soa razoable que un acto tan estúpido como plantarlle lume a un cartón sexa condenado con indiferenza pero sen apelar ao Código Penal. Unha pode plantarlle lume ao retrato dun amante desapiadado e pasar por unha pequena perturbada. A consecuencia non debería ser moi distinta se na imaxe o que aparece é o rostro dun señor sen vínculo afectivo co pirómano, por moi rei que o señor sexa.
Acábao de confirmar o Tribunal de Estrasburgo, xordo aos argumentos de quen viron na queima a destrución dun símbolo. Se un símbolo é tan enclenque que se cambalea por un acto tan ridículo talvez é que o símbolo ten algún problema de autoestima. En España, polo xa sabido, temos unha relación frouxa coas fotos, coas bandeiras e cos himnos. O seu poder de representación é tan particular que ata Marta Sánchez pode vir arriba e endilgarnos unha letra. En realidade, os que queiman unha foto do Rey ven nese papel o mesmo que os que condenan o xesto. Aos demais fáisenos raro ir pola vida co chisqueiro como artefacto subversivo. A sentenza de Estrasburgo fala de liberdade de expresión, pero o máis interesante vén cando interpreta a pira coa imaxe do xefe do Estado como unha provocación para chamar a atención dos medios de comunicación. Aí hai que recoñecer que o éxito da performance foi máximo. Coa colaboración, por certo, dos tribunais españois que conseguiron que once anos despois da queima sigamos falando do tema e proxectando na nosa mente a imaxe das chamas consumindo a Juan Carlos.
Moito máis que o lume
O certo é que, como despois se viu, o símbolo Juan Carlos tiña efectivamente algún problema de complexión. Empurrou moito para debilitar o símbolo o elefante de Botsuana. Moito máis que o lume.
Nos Estados Unidos, onde os cidadáns lle profesan á bandeira unha devoción pintoresca, non houbo forma de conseguir que queimar o trapo fose delito. Intentárono en 1969 ao proclamar unha lei de profanación da bandeira que tombou o Tribunal Supremo. Determinou que o que lle dá complexión a unha democracia non son as bandeiras nin os himnos nin as fotos. Por amais de todos eles está a liberdade de expresión. Mesmo para emprendela a mecherazos coa foto dun rei.