Estes cemiterios están que morres

YES

PACO RODRÍGUEZ

ENTRE Os MÁIS BONITOS DO MUNDO. A melancolía adoita aniñar nos camposantos, pero tamén a beleza, segundo o ollo científico de National Geographic, que acaba de situar entre os máis bonitos do planeta o cemiterio de San Amaro, na Coruña, e o de San Froilán, en Lugo. O cemiterio máis melancólico do mundo, sentenciou Cunqueiro, é o de Santa Mariña Dozo, e está en Cambados.

17 feb 2018 . Actualizado ás 05:10 h.

O panteón da última Galicia esplendorosa chámase San Amaro». Isto sostén Suso Martínez, historiador e guía que desde fai máis dun lustro encárgase de mostrar un camposanto no que «non está Rosalía, que debería estar, pero está todo o sangue rosaliana: Murguía, o seu marido, e os cinco fillos que tiveron. Está Curros , Pondal, todos os da Cova Céltica, Luis Seoane, Francisco Llorens, Quintas Goyanes, Manuel Lugrís, Galo Salinas... Un home de nivel europeo no mundo da música como é Marcial do Adalid, que era de cultura francesa, e a súa esposa Fanny Garrido, que era unha especie de Emilia Pardo Bazán porque organizaban cenáculos da xente da cultura... A historia de Galicia está aquí». E Suso Martínez a conta cada sábado, pola noite, transformado nun Fiz de Cotovelo (personaxe da novela de Fernández Flórez, O bosque animado) murguiniano, con chistera. A lista de espera para ser unha das 30 persoas que participen nesta visita é dun ano e a idea, apunta o guía, foi do xornalista Rubén Ventureira Novo. Suso Martínez púxoa en marcha e creou «unha visita guiada moi poética, moi do Rexurdimento, desa Galicia fachendosa e ao mesmo tempo universal; a xente que vén de Latinoamérica emociónase moito». E iso que durante a noite é menos visible una das características que National Geographic destaca de San Amaro: «É un dos poucos cemiterios mariños do mundo, e un dos que goza de mellores vistas ao Atlántico».

MARCOS MÍGUEZ

É o quinto máis antigo de Europa, apunta o guía, tras os dous de París, Montmartre e Père Lachaise, Highgate, en Londres, e Praga. «Un cemiterio civil que parece hoxe cousa calquera, bonito, afamado, alí xeitoso rente ao mar, ollando a Prior, Monte Ventoso, Montefaro e máis a Marola». Isto dicía fai uns días o catedrático Lourenzo F. Prieto despedindo ao seu amigo Domingos Merino, primeiro alcalde da democracia na Coruña, e resaltando que dita necrópole «non é cousa calquera. Foi unha conquista: dous liberais que en 1812 prohibiron vos enterramentos nas igrexas, e despois dous republicanos coruñeses que pelexaron para gañar ou dereito a ter a súa propia forma de vivir, morrer, despedir aos defuntos e ser soterrados. Lográrono en 1882».

ÓSCAR CELA

Tamén o cemiterio lucense de San Froilán conta con actividades para o público. Os visitantes poden gozar, segundo destacaba ao coñecer a distinción de National Geographic a concelleira de Cidadanía, Rosa Neto, de «a beleza das súas antigas construcións funerarias», entre as que destaca o mausoleo de Cobreros.

De todos os xeitos, Suso Martínez, destaca que non son só estes dous casos, senón que «en Galicia había un patrimonio extraordinario de cemiterios históricos «o que ocorre é que nos últimos 50 anos arrasouse con moitos de eles». Apunta exemplos como o de Cambados, do que dicía Cunqueiro que conserva os arcos da igrexa en ruínas para soster o vento, o dos indianos de Ribadeo (onde tamén fan visitas guiadas) ou «o cemiterio fantástico de Xerdiz, en Ourol». Todos eles, e algúns máis, son cemiterios que están que morres.