NIN PAU NIN CENORIA Un gomet por un debuxo, un negativo por esquecer o material, un punto por vestirche ou comer só? Non, non é positivo. Os expertos desmárcanse do marcador. Supernanny xa é historia?
17 oct 2017 . Actualizado ás 08:29 h.Punto e á parte no marcador. É unha suxestión, tomar en solfa o que chaman o «reforzo positivo» (sexa adhesivo, +, chuche ou xoguete), a forma de educar cun aire a Pavlov á que nos apuntou Supernnany, enchéndonos a casa de gomets. Tiñan o seu encanto os adhesivos de colorines que chamabamos comets... ata que se revelaron ubicuos, creceron e multiplicáronse por papeis, cadeiras, mesas... E advertimos que despegarse deles é tan difícil como acertar en educación. Aprender ten problemas, pero é bo e natural tanto pau e cenoria, premio ou castigo, positivo ou negativo? Que o tráfico flúa con seguridade aí fóra, pero o sistema de puntos non parece o xeito de conducirse nin no colexio nin en casa. O marcador está que queima. Os nenos son esponxas, dicimos. Que deberían absorber? Que lles dicimos cando lles damos un zomling por aprobar aos 8 ou medio palote por vestirse soíño aos 2 anos?
MENOS GOMET, MÁIS EXEMPLO
Punto por punto. «Os negativos non son nunca positivos», fai ver José Manuel Suárez Sandomingo, presidente da Asociación de Pedagogos de Galicia. «Os negativos xogan en contra do que os pon e do que os recibe», porque o negativo mina, xera inseguridade e, a longo prazo, ou submisión ou rebeldía. Réstaa do día a día, apunta o experto, non é unha suma que resista o tempo.
«Se tivese que sinalar unha única ferramenta determinante na educación dun neno, non tería ningunha dúbida en elixir a capacidade de reforzar as súas condutas positivas -afirma o neuropsicólogo Álvaro Bilbao, autor do cerebro do neno explicado aos pais-. Pero o tipo de recompensas que eliximos é moi importante. O perigo de utilizar recompensas materiais, no canto de emocionais, vai máis aló de que non son eficaces. Se cando o teu fillo che obedece, xogas con el ou llo agradeces, estás a educalo en valores». Se, en cambio, cando se porta ben lle compras un adhesivo, un boneco ou uns gusanitos «entenderá que ter cousas é algo realmente valioso», explica.
Lonxe da bipolaridade castigo-premio sitúase Catherine L'Ecuyer. «Os trucos concretos non poden obviar os mecanismos complexos que existen tras a obediencia, a motivación ou a autoridade. A obediencia -apunta a autora de Educar no asombro- é consecuencia da confianza, non o resultado da coacción que implican premios e castigos. Os trucos concretos pertencen ao que eu chamo ‘a industria do consello empaquetado'».
Empezamos por un gomet no nariz dun pallaso e acabamos con sopa de gomets e unha guerra de puntos. Cantos máis gomets dás, ¡máis necesitan! E se non hai reservas, berrinche ao canto. «Sempre é máis feliz quen menos necesita, quen menos necesidades se crea», observa Suárez Sandomingo. «Non fai falta un happy face para valorar un debuxo. Dicirlle ao neno «Pintaches unha casa vermella», destacar o que fixo, é suficiente. Que mellor que iso, que valorar en si mesmo o que fixo», di Bibiana Infante, adestradora en Disciplina Positiva.
O positivo e o negativo son educación a curto prazo, recalcan os expertos. «O negativo, por suposto..., pero o positivo tamén. Fomenta o materialismo. Fai que os nenos se acaben volvendo máis materialistas e chantajistas. É isto de fágoo se me compras algo'. O negativo e o positivo non axudan a desenvolver ningunha habilidade de vida», asevera a psicóloga.
Hai diferentes xeito de motivar ou alentar a un neno, advirten, e o erro ensina máis que o acerto. «Cando un neno se equivoca baixo o alento segue existindo o alento. Trátase de dicir: ‘Eu sei que che equivocaches, pero tamén se que sabes facelo moi ben», guía Infante.
Cal é o mellor reforzo positivo para eles? «Un bo modelo», coinciden os expertos. Ensinar co exemplo. Este é o reto. O xeito de ensinar a sumar.