Buscando como predicir a saúde de cada persoa segundo os seus condicionantes

La Voz VIGO / LA VOZ

VIGO CIDADE

Óscar Vázquez

A área sanitaria participa nunha ambiciosa investigación de varios anos

24 oct 2021 . Actualizado ás 20:12 h.

Médicos de toda España van facer un seguimento de 200.000 persoas durante varios anos para ver como evoluciona a súa saúde en función de todo tipo de parámetros. Esa xigantesca base de datos permitirá deseñar calculadoras e algoritmos que mostren os principais riscos que ten cada persoa de desenvolver algunha enfermidade segundo os condicionantes da súa vida, desde factores xenéticos ata demográficos, pasando pola súa contorna, o seu traballo, a súa educación ou a súa situación económica. É o que se bautizou como cohorte Ciber-SNS (Centro de Investigación Biomédica en Rede-Sistema Nacional de Saúde).

A área sanitaria de Vigo participa nesa cohorte desde o Instituto de Investigación Sanitaria Galicia Sur. Aí, xogarán un papel crave os centros de saúde, tanto na selección de pacientes como no seu seguimento. A técnica de saúde Ana Clavería, que coordina a investigación en atención primaria, explica que é un proxecto «para desenvolver o medicamento personalizado, tanto a individual como a poboacional».

Este ambicioso traballo está coordinado polo Instituto de Saúde Carlos III en toda España, cun investimento de 1,5 millóns de euros cada ano, e en Galicia xestiónano os institutos de investigación sanitaria. «Este ano estamos en fase de deseño», di Clavería. En Vigo vanse seleccionar algúns pacientes, probablemente de xeito proporcional á poboación. O seguimento farase durante tres anos, observando como evolucionan todos os parámetros das persoas seleccionadas, aínda que a técnica estima probable que no futuro se amplíe a unha década.

A atención primaria da área sanitaria de Vigo ten en marcha varios proxectos de investigación. Nalgúns casos, como a cohorte Ciber-SNS, o papel do persoal sanitario consiste en participar en redes nacionais ou internacionais de ambiciosas investigacións que implican a unha cantidade de cidadáns. Aí enmárcase a participación na nova rede de investigación en atención primaria e en enfermidades crónicas, promovida polo Carlos III e na que está a área sanitaria de Vigo. Tamén se move nesa liña a participación na Rede Europea de Investigación de Medicina de Familia (EGPRN, polas súas siglas en inglés).

Noutros casos, son proxectos directamente desenvolvidos en Vigo, con mostras poboacionais que loxicamente non son tan grandes, pero que desenvolven temas útiles para mellorar a saúde da poboación. Fixéronse estudos sobre a seguridade do paciente, intervencións en persoas con hábitos de risco, o cribado en cancro de colon, a ecografía para o aneurisma de aorta en primaria e outros.

Psicoloxía e saúde

Outro deses estudos nos que participa a área sanitaria é a cohorte Desvela, para a que se está recrutando a 3.000 persoas en toda España. Trátase de analizar como algunhas habilidades persoais inflúen na saúde. A resiliencia dun paciente inflúe nas enfermidades que pode desenvolver? E a súa personalidade? Son cuestións emocionais e psicolóxicas que poden ter un impacto na saúde xeral e que, igual que outros hábitos físicos, pódense mellorar para que a saúde tamén mellore. De novo, seleccionarase a cidadáns e analizaranse moitos parámetros.

Un dos principais proxectos que está a levar a cabo a área sanitaria é o de saúde laboral. «Deseñamos unha app para que se use no ámbito laboral co fin de previr a depresión», indica Clavería. Ao traballador fáiselle unha enquisa e se atópase risco de depresión, entón facilítaselle o uso da aplicación móbil, que contén unha serie de exercicios e reflexións, que promoven que o paciente poida afrontar os seus problemas.

Esa aplicación deseñouse no Instituto de Investigación Biomédica de Málaga, que pretende reunir a 3.000 persoas en toda España para valorar se esta intervención funciona.

Non se parou na pandemia

A investigación en atención primaria continuou no medio da pandemia. Ao principio, no confinamento, foi necesario suspender os recrutamentos de pacientes para algunhas investigacións, aínda que agora se están retomando. Pero nunca se deixou de traballar nas investigacións que estaban en marcha nin de publicar artigos. Reconvertéronse as reunións á versión online e ata os premios de investigación que se entregan aos residentes celebráronse de xeito telemático, para non deixar de facelos. Tanto médicos como enfermeiras participan nas investigacións.

Como promover a investigación en primaria, que «é heroica»

Ana Clavería considera que «a investigación en atención primaria é heroica, porque conseguir un pouco de tempo para facer actividades que non son exactamente o que tes programado para o día é difícil». Indica que a maioría dos médicos de familia que se dedican á investigación exercen esta actividade máis aló do seu horario de traballo. «É unha xente cunha curiosidade inmensa e cunha capacidade de traballo especial», aplaude.

Para ela é importante introducir a inquietude pola investigación nos profesionais. Por iso, foméntase desde a residencia. «Dentro do programa de formación de medicamento familiar e enfermería familiar teñen que facer un proxecto de investigación». Con todos os traballos presentados convócanse uns premios financiados pola xerencia da área para que acudan ao congreso nacional de investigación en primaria a presentar os resultados.

Tamén se están facendo varias teses doutorais.

Ana Clavería ve con bos ollos o modelo dalgunhas comunidades autónomas de lanzar convocatorias para financiar investigacións, que poderían facerse en atención primaria.