A base vital depende desa pequena capa superficial de terra fértil. Como lembra a ONU: «Os primeiros vinte centímetros do chan é todo o que se interpón entre nós e a extinción»
29 ene 2021 . Actualizado ás 00:44 h.Empecemos cunha afirmación que seguramente lles sorprenderá: hai mil veces máis organismos vivos nunha soa árbore caída que persoas viven en todo o planeta. Moitas árbores caeron na cidade neste último temporal, como adoita suceder.
É unha forma de selección natural, non moi fina, pero un proceso natural que non ten nada que ver coas tallas sistemáticas do arboledo urbano nin con ningunha das súas xustificacións. Pero hoxe queremos explicar a enorme importancia que teñen esas árbores caídas, e deixalos no seu sitio. Para empezar a árbore non está morto, en é un fervedoiro de vida: miles de millóns de bacterias (bacteria arriba, bacteria abaixo) centenares de millóns de actiomicetos (fascinantes cositas entre bacterias e fungos) millóns de fungos microscópicos, centenares de miles de algas (na humidade do chan e dunha árbore caída viven algas verdade que é sorprendente?) e miles de nematodos (pequenos gusanitos) están a empezar a vivir, traballar e reproducirse ás toas nunha soa árbore caída. Esta cantidade de organismos viven a escala microscópica, en canto aumentamos o tamaño podemos empezar a ver infinidade de pequenos hóspedes.
Para non angustiar coa listaxe anotemos soamente: enquitreidos (lombrigas anfibias) lombrigas terrestres, moluscos (carafio) misriápodos (ciempiés e milpiés, que nin os primeiros teñen cen nin os segundos mil pés), isópodos (bichos bóla) formigas, escaravellos, larvas de dípteros e coleópteros, arácnidos, colémbolos, ácaros (terrestres, non os do po) proturos e dipluros (pequenos descomponedores da materia orgánica), tisanuros (os «pececillos de prata» que se comen a celulosa), arácnidos de todo tipo e mesmo escorpiones, pero que non renda o pánico, en realidade son pseudoescorpiones sen veleno e cun modesto tamaño que apenas acada un milímetro. A tamaño xigantesco comparativamente co anterior chegarán os mustélidos, musarañas, topillos e ratoncillos de campo e os que se alimentan de todo o anterior. Aquí é cando a nosa especie entra en escena.
Sería sinxelo empezar por que poucas cousas son un mellor parque de xogos para nenos e nenas que un tronco de árbore caída no que poidan rubir, ocultarse, perseguirse, desenvolver a súa imaxinación usándoo como recurso e fascinarse coa vida que poden descubrir nel, pero a cousa é algo máis profunda. Eses troncos en descomposición natural son un compostero espontáneo, que devolverá a fertilidade á terra, tan necesaria en xeral e moi especialmente nas contornas urbanas nos que, por ese irracional sentido da limpeza que nos leva a identificar como «sucio» un parque con follas caídas no outono, estamos rompendo os ciclos naturais da materia orgánica e empobreciendo o chan privándoo dos seus nutrientes esenciais.
A orixe de moitas enfermidades que debilitan ás árbores tamén nos parques (e logo serven de argumento para xustificar a súa talla) empeza aí. A saúde da nosa especie, desde o aire que respiramos ata a nosa alimentación, está directamente relacionada coa saúde dos chans.
Por iso queriamos pedirlle ao Concello de Vigo, co risco que iso implica, que non se retirasen as árbores caídas polo temporal nos parques, que os deixasen tal cal, achegando vida vital, valla a redundancia, ao chan. Entendemos que algún tiquismiquis podería dicir que facer iso é sinal de abandono ou desidia municipal, pero nada máis lonxe da realidade. Sería tanto como naturalizar os nosos parques, que vén sendo o contrario a humanizalos.
O argumento podería resumirse en que a base da vida depende desa pequena capa superficial de terra fértil. Se empezamos cunha afirmación sorprendente permitan que rematemos con outra, que hai uns anos, con motivo do día mundial para a conservación do chan, o 7 de xullo, fixo a ONU: «Os primeiros vinte centímetros do chan é todo o que se interpón entre nós e a extinción». É completamente certo.