Doutor en Enxeñería Industrial na especialización de Procesos de Fabricación, este vigués de carácter afable e un gran don para a divulgación é unha das mentes pensantes do Centro Tecnolóxico de Automoción de Galicia, unha institución que se gañou o respecto do sector a nivel internacional tras 17 anos de intenso traballo pensando e desenvolvendo como será o coche do futuro
21 jul 2019 . Actualizado ás 05:11 h.A Alberto Tielas (Vigo, 1974) bríllanlle os ollos cando fala dos proxectos nos que traballa. Fala o xusto, iso si, porque a maioría desas investigacións están sometidas a unha severa confidencialidade. Hai só uns días, oficiaba como relator no Congreso Nacional de Materiais Compostos (MATCOMP 2019), convocado por Aemac e organizado polo CTAG e a Universidade de Vigo, e que reuniu na cidade olívica a 350 profesionais e investigadores de distintos sectores.
-Explíquelle a un profano, que son os materiais compostos?
-Por usar un símil sinxelo, de toda a vida collemos patacas, ovos e aceite e mesturámolos para obter algo que, para moitos, é mellor que cada ingrediente por separado. Iso é un material composto, a integración de distintos elementos para obter o mellor de cada un deles e compor unha propiedade específica moi boa. O exemplo típico é o dunha tea de fibra de vidro e unha resina. Cando os mesturo e os proceso, queda unha lámina moi moi ríxida que pode substituír un metal, un produto moi mellorado, en definitiva. Un material composto pódese lograr para extraer propiedades mecánicas, pero tamén eléctricas.
-A transición enerxética vai transformar moitos dos bens de consumo que coñecemos. En que medida van cambiar estes produtos investigacións como as que realizan no CTAG?
-A nivel do sector do transporte, unha das fases críticas é o uso. A transformación do material ten moita importancia, pero se facemos o seu balance enerxético global, non é comparable á pegada que deixa a circulación cun vehículo térmico. Xa que logo, reducións de peso na fase de uso implican menores emisións e por iso rebaixar o peso dun coche é tan importante agora. Tradicionalmente optimizáronse motores, aerodinámicas... moitas funcións para conseguir que consuma menos, pero o peso do vehículo seguía crecendo porque o cliente demandaba un coche máis grande, con máis prestacións, máis seguro... E todo iso implicaba a utilización de máis material. Agora démonos conta de que, coas esixencias de redución de emisións, temos que traballar moi duro para alixeirar os pesos dos turismos. Os últimos modelos están a rebaixar da orde de cen quilos o modelo precedente. Os materiais compostos achégannos o valor engadido de seguir reducindo peso e para o sector do transporte todo iso é clave. E para os coches eléctricos será fundamental.
-Cando falamos de menos peso tendemos a pensar en menor solidez do coche...
-Este é o cabalo de batalla do sector. Non podemos baixar o peso que queiramos porque hai unha gran cantidade de ensaios (de choque, de robustez da carrocería, de requirimentos mecánicos...) que é obrigatorio superar e se recorremos a estes materiais compostos, han de superar si ou si estas esixencias. É certo que nese rango, estes materiais, dado que teñen unha densidade menor que os metálicos, collen un valor interesante.
-As solucións baseadas en nanotecnoloxía xeraron unhas enormes expectativas nunha ampla variedade de sectores, pero por agora o seu desenvolvemento estase atopando con dificultades asociadas ao seu custo e, en consecuencia, á súa implantación comercial. Solucionarase esta continxencia a curto prazo ou aínda haberemos de agardar para que se converta nun ítem de consumo masivo?
-Xa hai determinadas aplicacións que utilizan a nanotecnoloxía, pero para que adquira a súa madurez e que o sector a vexa con bos ollos, iso require o seu tempo. Nós estamos a traballar en distintas solucións con nanotecnoloxía porque ademais de achegar propiedades mecánicas, ás veces tamén achegan propiedades eléctricas e funcións que antes non existían. Por exemplo, unha superficie de extraordinaria rixidez porque a fabricamos cun composite, se a recubrimos cunha pintura de base nanotecnológica permítenos crear directamente nela os botóns, unha función de calefacción... Esa é a virtude da nanotecnoloxía, unha integración de funcións que nos permite obter cousas novas. O problema é que os procesos para integrar estas pequenas partículas están a desenvolverse e optimizando agora. Cada vez son mellores pero necesitamos minimizar o custo do seu uso para que comercialmente sexa unha opción cada vez máis estendida.
-Falamos de anos, lustros?
-En cinco anos seguro que vemos unha cantidade grande de produtos baseados nestas tecnoloxías.
-Hai algún material que poida revolucionar o mercado?
-Dentro dos proxectos de investigación do CTAG estamos a traballar cos novos usos do carbono e estes materiais si teñen unha usabilidad moi interesante. De súpeto, por exemplo, atopar unha superficie que nós non tiñamos identificada para unha función e que agora poida ofrecela grazas a estas novas solucións. Cada vez máis, o cliente pide que o seu coche lle dea ese plus, que teña a pantalla máis grande, que cambie de cor, que a calefacción se adapte a min e ao meu acompañante, que a percepción do son sexa dous ou tres veces máis alta para min que para outro ocupante... Esta é xa unha nova xeración de servizos nos que se traballa.
-Investigacións como a do Fortape que desenvolveron no CTAG vanse a transferir a outros sectores como a aeronáutica. De que produto falamos?
-O proxecto Fortape intenta optimizar os compoñentes plásticos que xa hai no vehículo. Trátase da colocación dun material composite moi finito en determinadas zonas nas que se concentra o esforzo desa peza de plástico, de tal xeito que en lugar de facer unha peza de espesor constante, fabricamos unha máis delgada e neses puntos clave, grazas a un proceso moi innovador, reforzamos a estrutura grazas a unha pequena cantidade de material composto que nos permite manter as propiedades que necesitamos. As vantaxes deste proxecto son evidentes: se minimizamos a masa, os procesos consumen menos enerxía, pero seguimos cumprindo as esixencias do sector.
-Outro dos seus proxectos é unha porta térmica que opera ademais como unha pantalla táctil. Cando a veremos no mercado?
-A solución térmica moi probablemente pronto. É o que antes comentaba da nanotecnoloxía, neste caso temos unha peza de composite, plástica ou metálica e grazas a unha pintura nanotecnológica somos capaces de xerar botóns ou funcións por detrás desa porta. Por exemplo, calor radiante.
-Como será o coche do futuro?
-Aí hai unha gran variante que é o coche autónomo. Cando o sexa totalmente e a posibilidade de accidente non exista, o cambio será tremendo porque se o coche non pode chocar, hai moitas cousas que actualmente están dentro do vehículo que irán desaparecendo. Como será é coche do futuro? Pois inicialmente haberá un mix no mercado, con vehículos máis ou menos autónomos, pero durante esa etapa iremos vendo xa que o vehículo se parecerá cada vez máis ao noso salón de casa, onde teñamos nosas pequenas cousas, un ambiente que nos relaxa...