A invasión francesa produciuse o 31 de xaneiro de 1809
25 mares 2019 . Actualizado ás 10:46 h.E l 31 de xaneiro de 1809, unha columna de dragóns apareceu na praia do Areal. Desde os muros do castelo de San Sebastián, os vigueses contemplaron arrepiados como a guerra chegaba ás súas portas. Sabían que xa case toda Galicia caera ante as tropas de Napoleón. E había que entregar a praza, non sen polémica.
As tropas dos mariscales Soult e Ney foron ocupando Galicia ao longo de xaneiro de 1809, avanzando como tenazas tras a batalla de Elviña e a morte do xeneral inglés John Moore. Ourense caeu o 20 de xaneiro e Pontevedra, o 26, tras pactar a súa rendición. Xa sólo quedaban Vigo e Tui por entregar as súas chaves.
Moitos vigueses soñaron posible ofrecer resistencia. Baixo a dirección dun veciño de Vigo, Manuel Jacinto Gómez, comezaron a artillar os fortes e baluartes, incluso desembarcando canóns dos barcos corsarios que estaban ancorados no porto. Os rexedores argumentaron que a defensa sería imposible e o pobo volveuse contra eles. Os veciños encerraron no castelo do Castro ao gobernador militar, Francisco da Rocque, e ao alcalde, José Antonio Alonso Cayro. Con eles, foron tamén detidos varios fregueses acusados de afrancesados, entre eles ricos comerciantes.
Tras a revolta, os vigueses nomearon gobernador militar ao capitán de navío Juan de Villavicencio, e como alcalde, a Francisco Javier Vázquez Varela, avogado da Real Audiencia de Galicia. O 25 de xaneiro, a veciñanza elixe novos rexedores: José Ramón González Carvajal, José Antonio Rúa, Alfonso Díez, Manuel de la Fuente, Diego Núñez de Murcia e Gaspar Masseti. Para deputados de abastos, se elije a Pedro Abeleira, Benito Pereira, Francisco Julián Pérez, Manuel Álvarez, José Iglesias e Francisco Fernández. E como procuradores xerais se designa a Manuel Jacinto Gómez e Alonso Díaz Polo. Como secretario, elixiuse ao escribano José López Varela.
De puño e letra de Vázquez Varela sabemos que a chegada das tropas francesas sorprendeulles en plenos traballos: «Cando contabamos cunha honrosa defensa (…), vímonos sorprendidos na mañá do mesmo trinta e un de xaneiro por unha compaña de húsares en número de cento trece homes que intimó a rendición». Ese mesmo día asinouse a capitulación e ao día seguinte xa entraban outros 1.200 homes de infantería francesa, seguida de 450 dragóns.
Non todos os veciños aceptaron a rendición de bo grado. Cóntase que algúns pretendían disparar desde as murallas e que un paisano foi reducido cando intentaba prender a mecha dun canón situado sobre a porta da Gamboa. O gobernador Villavicencio tivo que comparecer para acougar os ánimos e convencer todos de que era imposible «a defensa da praza, con máis que 39 soldados de cabalería, os inválidos, 18 oficiais e soldados extraviados do exército do Norte e os douscentos milicianos honrados; que todo non chega a trescentos homes útiles». Tras a Reconquista, Villavicencio será encarcerado durante 40 meses e acusado de traidor, cando en realidade a súa posición era a única posible para evitar unha carnicería.
A entrada dos dous escuadrones de húsares de Nicolás, o 31 de xaneiro de 1809, inicia a ocupación de Vigo, que se prolongará só 56 días. Á vez que penetran os galos nas murallas, pola porta da Falperra escapaban os poucos soldados que había na vila, usando cabalos que lles proporcionou o Concello. O 1 de febreiro entran en Vigo outros 1.200 soldados franceses de infantería, a través da porta dos Carneiros. E, o 4 de febreiro, chegan outros 450 dragóns máis.
Nas semanas sucesivas, seguen chegando tropas dos mariscales Ney e Soult. Este último chegou a deixar no castelo do Castro a caixa de pagadores do seu exército, ademais de diversas riquezas produto dos saqueos realizados en Galicia. Crese que entre estes tesouros podería estar o botafumeiro orixinal da catedral de Santiago, unha obra en prata con pedras preciosas. Tras a Reconquista, os vigueses repartiríanse este botín.
Despois de Vigo caeu Tui, o 3 de febreiro. Os rebeldes comezaron a organizarse en campamentos en parroquias do rural, primeiro Zamáns e logo Valadares. Caerían sobre Vigo na noite do 27 de marzo de 1809, recuperando a vila da invasión napoleónica. Pero iso é a Reconquista e será a semana que vén.