É un perigo preguntar a Pancho Novoa por Saturno e o seu misterio; sabe tanto e cóntao tan ben que engancha
23 ene 2019 . Actualizado ás 05:00 h.Aparentemente, entrevistar a alguén capaz de facer tantas actividades á vez como se propoña non parece doado. Poñámonos en situación. Pancho Novoa -natural de Vigo pero veciño de Pontevedra-, profesor xubilado, músico e presidente da Agrupación Astronómica Rías Baixas, recibe no seu salón. Na tele Nadal trata de gañar no Open de Australia mentres Pancho comenta que a el lle gusta ese deporte, que xoga e ata lle learon para ser directivo do club pontevedrés. Debe ser por iso que non apaga o televisor. Tampouco se senta. Ou tarda en facelo. Porque empeza a contar a súa historia, a explicar que desde pequeno lle apaixona a ciencia e a xeoloxía e, cal neno emocionado, vai traendo fósiles e minerais. Ata saca un pedrolo que, cre el, podería ser dun meteorito. Di que tamén toca a guitarra e compón. E non se resiste a facer soar un disco. Hai música, Nadal gaña, hai pedras... «Moito, moito ruído», que canta Sabina. Con todo, Pancho fala e cada palabra súa ten un poder de atracción inmenso. A súa voz apaga calquera distracción.
Pancho naceu en Vigo. E desde pequeno sentiuse atraído pola ciencia, tal e como lle pasou ao seu tío, o astrónomo Rafael Cid Palacios. Tamén lle gustou sempre a música, igual que ao seu irmán Pablo, compoñente de Golpes Baixos. Pancho marchouse a Santiago a estudar Bioloxía. E mentres facía a carreira gañábase a vida de concerto en concerto, tocando a guitarra e cantando nos bares os temas de Simon and Garfunkel ou de James Taylor. Cando rematou, a música seguiulle dando para comer. «Os meus primeiros traballos foron de músico. Cheguei a irme de xira con Xil Ríos. Era o momento do Xirarei e el pagábanos ben e tíñanos en consideración».
Cando a carreira musical parecía canalizada, Pancho tivo unha proposición e, como adoita pasarlle con todo, non logrou dicir que non. Chamáronlle para dar clases no colexio Salesianos de Vigo. «Era algo seguro, un soldo... e ademais apetecíame probar a docencia», di. Adiviñan que lle pasou? Si, apaixonoulle dar clases. Leva un ano xubilado e, aínda que non ten horas libres, bota de menos aos raparigos. Conta que todos os anos se topaba con algún dos que el chama «objetores das matemáticas», é dicir, rapaces que por unha cousa ou por outra lle tiñan tirria ou pánico á materia. Eses mozos eran o seu reto. Di que trababa de convencerlles de que as matemáticas estaban en todo, facíalles visionar o documental Códigos secretos ou, no canto de machucarlles unha e outra vez co método para resolver logaritmos, explicáballes que son e para que serven. Di que se de algo está orgulloso é que algún deses objetores «acabou estudando a carreira de Matemáticas».
Os ollos curiosos
Confía na mocidade actual. Di que se topou con moitos alumnos «que miraban o mundo con ollos curiosos» e que os últimos anos de docencia, facendo observacións astronómicas nocturnas ou levando aos rapaces a Atapuerca foron apaixonantes.
Anos antes de xubilarse, comezou a darlle solta á súa paixón pola astronomía. Sempre lle gustou ler sobre iso, facer observacións. Unha vez viu que había un curso de astronomía en Vila de Cruces. Non o dubidou. Alí plantouse e, casualidades da vida, fallou un relator e el mesmo acabou dando unha charla. Nese foro entrou en contacto con algunhas persoas que estaban formando a Agrupación Astronómica Rías Baixas, que agora preside el. Deu e dá moitas charlas sobre astronomía. Gústalle especialmente falar do sistema solar. O seu planeta favorito é Saturno, «con eses aneis tan cheos de misterio», conta mentres se apura a buscar fotos dun satélite baixo o que se cre que hai un océano. Acaba de ir dar unha charla a nenos de catro anos. Nunca se enfrontase a tal reto con nenos de tan curta idade. Como sempre, Pancho, o eterno profesor, buscou algún xeito de chegar aos pequenos. «Leveime a un boneco Pluto, porque Disney o creou a raíz do descubrimento de Plutón... e por aí empecei, di.
En realidade, Pancho non foi a unha clase de catro anos calquera. Era a aula de Candela, a súa neta, unha precoz afeccionada á astronomía. Xuntos fan sistemas solares que pintan de cores. Ela empeza a aprenderse o nome dos astros. E el descubriu que nin a música nin a astronomía ou o tenis xéranlle tanta paixón como ser avó. «Se teño que elixir entre todo o que fago ollo, tamén vai a clases de inglés e gravou un disco chamado Regresa o sol- quedo con compartir tempo con Candela, con ir pasear con ela descubrindo luciérnagas e agardando a que se poña o sol para ver os planetas. Oxalá poida seguir vivindo isto con ela e cos outros dous netos, que aínda son bebés», di mentres a emoción asómase na súa cara. Está claro. Pancho revísao todo antes de cada charla de astronomía. Pero fáltalle algo. Debe saber que o centro do seu sistema solar xa non é o sol. O seu sitio hao ocupado outra estrela: Candela.
Daba clases en Vigo e gustáballe levar aos seus alumnos a facer observacións astronómicas
«Se teño que elixir entre todo o que fago, elixo estar coa miña neta», di cheo de emoción