Inma Araújo expón que sobreprotexer aos nenos pode convertelos en acosadores
11 ago 2018 . Actualizado ás 18:44 h.1.475 escolares sufriron acoso o ano pasado en España. É o que expón o último informe de Bullying sen fronteiras. Un problema social que, segundo mostran diversos estudos, non deixa de incrementarse. Os seus efectos poden ser devastadores. É unha circunstancia que pode incitar a que algúns estudantes cheguen mesmo a exporse quitarse a vida.
Leste acoso deriva dunha desigualdade de poder recorrente. Así o define Inma Araújo (Vigo, 1973), que trata o estigma desde hai case dúas décadas. É psicóloga no programa con adolescentes da asociación Alborada e vicepresidenta de Amino Galicia. Garda na súa memoria unha serie de experiencias enriquecedoras que lle brindou o seu traballo. Unha delas é a dunha vítima que actualmente colabora con charlas preventivas. «O máis satisfactorio para min é proporcionar as ferramentas necesarias para evitar o acoso», destaca. Tamén leva marcados algúns casos difíciles aínda por resolver e mantén a esperanza de que se solucionen no futuro. Este tipo de situacións poden xerar traumas que poden durar toda unha vida se non se tratan correctamente. «O que menos quere un profesional é non ser capaz de axudar a unha vítima. Ver como unha persoa segue sufrindo é duro», explica. As vítimas que máis lle impactaron foron as que presentaban danos psicolóxicos, froito de humillacións, aínda que remarca que non é un compoñente excluínte.
A psicóloga recalca que esta problemática se pode previr. Para iso, a formación é un requisito esencial, do mesmo xeito que a mellora da educación en todos os ámbitos. «Se os pais e os nenos aprendesen os recursos necesarios, poderíanse evitar unha chea de casos», indica. Araújo percibe unha falta de especialización en diversos ámbitos como o xudicial, elsanitario ou o social. «A formación xa debería vir desde as propias carreiras. Ves temarios de Maxisterio e non atopas contidos sobre malos tratos á infancia», denuncia.
O acoso sempre existiu, aínda que hoxe é máis visible porque se dispón de maior información e recursos. Saltan as alarmas cando «os papeis de vítima e acosador mantéñense no tempo». Aparecen entón determinados síntomas. Entre eles, trastornos de alimentación, inquedanza, ira e depresión. Detéctase con maior facilidade na preadolescencia porque aos afectados cústalles máis expor o seu caso nas idades máis temperás. «Temos unha cultura de gardar segredos. Se aos nenos lles ensinas que hai segredos bos e malos, rompes o muro de poder contalo», matiza Araújo.
Segundo a terapeuta, unha vez coñecido o caso de malos tratos, é indispensable traballar máis no contexto da vítima que nela mesma porque pode perpetuar o dano. Ao afectado ensínaselle «a defenderse, a empoderarse e a solucionar conflitos».
A problemática é a mesma pero hai un novo condicionante: a incidencia das novas tecnoloxías. O acoso sae das aulas para introducirse nas casas e na cidade: tórnase en algo máis persistente. Faise público de forma doado e «abarca todas as áreas dunha vida». Hoxe hai moitos máis actores. «De todos os xeitos, os danos que provoca o acoso poden ser máis ou menos graves con ou sen un móbil. Todo depende de moitos factores», concreta a terapeuta.
As vítimas adoitan ser «persoas inseguras, cautas, tranquilas, tímidas e cunha autoestima baixa», sen a aprendizaxe necesaria para resolver o problema ou buscar axuda. Os acosadores responden a un perfil moi variable. «Detrás do agresor pode haber moitas explicacións, puido ter sido vítima de acoso ou mesmo da sobreprotección, que é outro tipo de malos tratos», describe. En ocasións, o feito de pór fin á sobreprotección cesa o problema, pero a colaboración da familia é algo vital: os límites son necesarios.
Os pais das vítimas poden reaccionar intentando «buscar culpables, tanto en si mesmos como nos demais, «no canto de buscar solucións». Os dos agresores poden chegar a ignorar o problema, sobre todo cando eles son a principal causa da súa conduta.
As institucións educativas teñen un protocolo específico. A xuízo de Araújo, é unha ferramenta sería máis eficaz cunha maior formación. «Se os profesionais non posúen os coñecementos adecuados para saber como identificar a violencia escolar, non vale de nada», explica.
Talleres informativos. Amino prepara unha charla sobre a prevención do abuso sexual infantil en setembro.
De vítima a agresor. Unha situación de violencia non xestionada pode converter ao agredido en agresor.