Os estaleiros imprimen a marca Vigo nos buques máis punteiros

Manoli Sío Dopeso
M. Sío Dopeso VIGO / LA VOZ.

VIGO CIDADE

balearia

O naval da ría mira ao futuro debilitado en masa crítica e emprego, pero reforzado en calidade e prestixio

07 mares 2017 . Actualizado ás 09:25 h.

Vigo / La Voz. A historia da industria naval da ría de Vigo está chea de sufrimento, pero tamén de grandes fitos. Nos últimos 50 anos, os estaleiros e as empresas auxiliares viviron nunha continua montaña rusa, con momentos álxidos e de gran esplendor intercalados con profunda crise.

Vinculada desde as súas orixes ao sector pesqueiro, a súa traxectoria está marcada nas últimas décadas polas reconversións, a dura competencia asiática e a crise do tax lease, que a punto estivo de facer desaparecer ao sector.

Cando empezou a súa andaina a edición viguesa de La Voz de Galicia, en 1967, o sector crecía da man da industria pesqueira. As necesidades de modernización da flota supuxeron todo un reto para os estaleiros que, xunto con Pescanova, situáronse á vangarda mundial na construción dos máis modernos buques conxeladores.

Foron bos anos, ata que a carga de traballo empezou a decaer. Como as desgrazas nunca vén soas, en 1981 chegou o primeiro decreto de reconversión naval. De pouco serviu o acordo asinado por sindicatos, empresarios e administración para a supervivencia do sector.

Reconversión e resurreción

Ascón (Estaleiros e Construcións) foi unha das primeiras vítimas. Asfixiada, deixou de pagar os salarios. Vulcano entrou en regulación de emprego. Os traballadores non aguantaban máis e, alentados por un movemento sindical sen precedentes, lanzouse á rúa con mobilizacións contra os despedimentos, folgas xerais e manifestacións para a historia, como a do 15 de abril de 1983 que, segundo relatou La Voz entón, reuniu a 250.000 persoas.

Pero a reconversión non fixera máis que empezar, e en 1984 mostrou o seu rostro máis amargo. O Goberno impuxo un recorte da capacidade produtiva dos estaleiros, que levou ao peche de Ascón; mentres Vulcano, Barreras, Freire e Santodomingo tiveron que acometer drásticas reducións de persoal.

A sangría de emprego foi brutal. A reconversión deixou na rúa a 4.260 traballadores en Vigo e o naval tardou tempo en levantar cabeza. Din os veteranos do sector que, en realidade, nunca se repuxo.

Pero aos poucos empezou a remontar. A iso contribuíu o grupo Rodman, hoxe controlado pola multinacional asiática China Sonangol, coa constitución de Metalships & Docks, nas antigas instalacións de Ascón, que permitiu a incorporación de máis de medio milleiro de parados.

Os estaleiros foron incrementando a súa capacidade produtiva ata que no ano 2005 produciuse o maior bum da construción naval viguesa, como consecuencia dun repunte mundial do sector.

Cinco anos de gloria

Foron anos gloriosos nos que armadoras de todo o mundo encargaban en Vigo buques de elevada tecnoloxía. Entre os anos 2006 e 2011, a industria da ría fabricaba o tope de gama das embarcacións máis complexas, como sísmicos, destinados á industria do petróleo (un nicho de negocio no que o sector se situou en Europa entre os máis competitivos), ademais de modernos buques científicos e oceanográficos; e ferris para as principais navieras españolas como Balearia, ou Armas. Entre eles destaca o Abel Matutes, para Balearia, que é o barco de maior eslora (195 metros) construído por un estaleiro na ría de Vigo. Foi obra de Fillos de J. Barreras.

A inxustiza do «tax lease»

Pero a euforia baixou de golpe cando en xullo do 2011 a Comisión Europea abriu un expediente ao réxime de incentivos fiscais que viña aplicando desde o 2002 para a construción de buques nos estaleiros privados españois, o polémico e finalmente legalizado tax lease. A medida supuxo a inmediata saída do mercado da industria galega e a entrada nunha espiral de expedientes de regulación de emprego, concursos de acredores e liquidacións. As perdas de contratos cifráronse en máis de 2.000 millóns de euros. A recuperación foi lenta e, polo camiño, deixou en mans de capital estranxeiro aos dous maiores estaleiros da ría, o xa citado Metalships e Fillos de J. Barreras, que no 2013 foi adquirido (o 51 % do capital) pola mexicana Pemex con grandes plans de carga de traballo que, finalmente, quedaron reducidos á contrucción dun flotel, o Reforma Pemex, que xa asuca as augas do Golfo de México.

Coa resaca aínda no corpo, o sector recoñece que hai un antes e un despois na construción naval galega, profundamente marcada pola crise do tax lease, fundamentada nunha denuncia falsa que o Tribunal Superior de Xustiza Europeo acabou tirando por terra.

Foi en decembro do 2015, pero o dano xa estaba feito e o sector tardou en levantar cabeza. Non foi ata o último trimestre do 2016, pero o cambio de ciclo cara á parte máis elevada da montaña rusa parece confirmarse xa que, por primeira vez desde o 2011, todos os estaleiros arrincaron o 2017 con carga de traballo.

O Ministerio de Industria recoñece unha vintena de buques en carteira nos estaleiros galegos, por un valor aproximado de 1.000 millóns de euros, fronte a 31 unidades no resto do sector en España. De novo o naval vigués está na boa senda, disposto a recuperar o liderado e, esta vez, a amarralo ben.

26 / 11 / 1983

Á rúa contra a reconversión

«Entre 5.000 e 6.000 persoas (máis de 10.000, segundo CC.OO. e INTG, e 4.000, segundo UGT) participaron onte na manifestación que se realizou en Vigo despois de iniciada unha folga de catro horas en todos os estaleiros e empresas auxiliares da ría, á que se uniron tamén traballadores de empresas en crise. Pola tarde, en Porriño, levou a cabo outra concentración de traballadores de empresas que están a pasar por dificultades, entre eles os de Rubiera Stalton, que realizaron unha marcha de seis quilómetros desde As Gándaras ata Porrino. O paro nos estaleiros e empresas auxiliares afectou a todas as plantas de construción naval da ría, e os traballadores abandonaron as empresas para dirixirse ata o punto de concentración. Ao finalizar a manifestación, representantes de CC.OO. e da INTG dirixíronse aos concentrados na Porta do Sol».