Teresa Domínguez: «Hai que pór límites; a palabra 'non' é unha das que máis educa»

Dicir ou non dicir «non». Esa é a cuestión para moitos pais. Igual que Hamlet facía fronte ás contradicións que se producen entre a vontade e a realidade, moitos proxenitores cuéstionanse como educar, coas tensións que provoca trasladar a teoría á práctica. Teresa Domínguez (Tui, 1960) é profesora 24 horas ao día e directora do centro rural agrupado Mestra Clara Torres de Tui. Leva toda unha vida dedicada á pedagoxía e pode presumir de ostentar un Premio Nacional de Educación, que lle concederon no 2017: «Desde que un neno nace hai que pór límites. Ás veces hai que facelos agardar, e dicirlles ‘‘non''. É unha das palabras que máis educa pero tamén é difícil ser consecuentes co non».

E aí é onde se complica a tarefa. Dicir non tamén implica que os pais deben dar exemplo e acompañar nas actitudes positivas. E ás veces hai que dicir si, pero con reservas. «Debémoslle dicir que non a un neno que nos pide un móbil con nove anos cando todos os seus amigos o teñen? Se cadra non debemos dicirlle que non, pero no momento que ten o móbil, os responsables somos nós. Temos que acompañalos e negociar as horas de uso». E non só coas tecnoloxías. «Cando un neno está no supermercado cos seus pais e monta unha lea porque non lle compran unha chocolatina, en certa medida está a intentar acosar ao seu papá ou mamá. Se ve que sempre o vai conseguir, non sabe distinguir eses límites». Para esta docente, estas situacións son o xerme de condutas que poden derivar en acoso a outros compañeiros. «Hai nenos en educación infantil que vemos que lle dan unha patada á súa nai, pai ou avoa cando os vén buscar porque non lle trouxo o monopatín ou a tablet».

Profesora de profesores

Esta mestra -como quere que se lle chame- insignia a ensinar. É profesora asociada da Universidade de Vigo. «Nas facultades de educación debería existir unha materia que nos transforme en showmen [ou showomen], é a única forma que temos de enganchar a eses nenos e nenas. A nosa voz e imaxe non solta luces como unha pantalla ou como un videoxogo, non somos capaces de pasar de fase… O principal reto que temos os mestres é dar resposta a eses nenos, enganchalos e que se manifeste a súa motivación».

Captar a atención é agora máis complicado entre alumnos con dispositivos sofisticados que xa forman parte da súa rutina, mesmo máis do desexable. Cando as pantallas se converten nun máis da familia, a educación hai que enfocala cara aos proxenitores. «Ás veces hai que facerlles ver a pais e nais que moitas horas de tablet ou pantalla privan aos nenos de que se asombren cunha posta de sol ou cun paseo polo río».

As novas tecnoloxías han vindo para quedar, tamén na educación. E aí a tecnoloxía non está tan integrada como a Domínguez lle gustaría. «Non é igual unha clase de Ciencias da Natureza fai dez anos que agora. Se empezamos a clase dicíndolles aos alumnos que teñen que abrir un código QR e eu como profesora non domino a tecnoloxía, teño inseguridade e medo e prefiro seguir repetindo o que levo facendo moitos anos». Pero a sociedade cambiou e con ela ten que cambiar o método docente. Defensora da educación en centros unitarios, con menos alumnos, Domínguez cre que tamén é posible educar con calidade en aulas de 25 nenos ou máis, pero hai que captar a súa atención.

Deberes que non son deberes

Para que os pais teñan ferramentas para educar, esta docente creou un calendario competencial que renova cada ano desde o 2010 e que se distribúe polos colexios da toda a provincia. A Deputación edita esta publicación na que se fixan actividades diarias e semanais. «O meu obxectivo é que os pais teñan recursos para educar, para que un neno non estea toda a tarde en casa sen facer nada. Os nenos, desde educación infantil, necesitan sentirse útiles, autónomos e responsables».

O calendario dedica cada mes a unha mestra e inclúe propostas de literatura e cine para nenos e adultos, que teñen ás mulleres como protagonistas. Este ano editáronse 5.000 calendarios. Actividades como abrir a neveira e comprobar cando caducan os iogures ou ver anuncios en familia analizando se saen máis nenos ou máis nenas son algunhas das actividades que esta mestra propón para facer tras o colexio. «As tardes deben ser para repasar o aprendido pola mañá no cole e para actividades enriquecedoras. Os exercicios de Matemáticas ou Naturais deberíanse facer no colexio». Ela teno claro: «Hai que cambiar o tipo de tarefa extraescolar».

A súa canción

«Matriarcas» de Guadi Galego. «A canción lémbrame á miña nai. Cando era estudante, dixéronlle que eu nunca podería ter unha carreira porque o meu contexto familiar non era o suficientemente enriquecedor. A miña nai díxome que si ía poder, aínda que me levase máis horas. Fíxomo crer e conseguino».

---

---

---