Crimes machistas, do Paraíso a Baiona

Jorge Sobral CATEDRÁTICO DE PSICOLOXÍA CRIMINAL DA USC

BAIONA

María Pedreda

08 feb 2023 . Actualizado ás 05:00 h.

Anxo, químico de titulación, e agora profesor de matemáticas, matou a Beatriz, avogada. En Baiona. O seu nivel cultural e status socioeconómico non foron antídoto dun crime machista máis.

Nunca é mala idea, para iluminar algo os asuntos complexos, retrotraernos ás súas orixes. E no marco da civilización judeocristiana, o retrovisor condúcenos ao Xénese, o relato depositario dos grandes mitos fundacionais desa cultura. Algúns somos desa xeración á que ensinaban aquela materia rotulada como Historia Sacra. Escoitamos aos nosos mestres referirse á Creación como un acto de omnipotencia e omnisciencia, é dicir, divino por excelencia. Deus dispón o universo e, como epílogo grandioso, pobóao coa súa mellor obra: nós. Despois, descansou. Nós? Non exactamente. Para ser máis precisos, é o home o introducido no escenario. E, ademais, revestido coas mellores credenciais: non en balde, Deus, ese dechado de perfeccións infinitas, decide crealo «ao seu xeito». Imposible saír mellor na foto. Máis adiante, explicábannos que o Paraíso era aburrido como experiencia a gozar en solitario. Adán quéixase, Deus escóitalle e proporciónalle compañeira. Pero agora, no canto de executar un acto máis de amor, poder e sabedoría infinitas, e que da devandita volición emane directamente ela, tal como con Adán, a divindade dispón que ela brote como un apéndice del. Xa saben, a súa costela que muta e proporciona muller. Ela é tan del que é unha extensión do seu propio corpo. Que lonxe daquela creación en espello da divindade. E, aínda por riba, foi unha doazón a instancias de rogo. Ou sexa, un agasallo; é dicir, propiedade «sacra»: santa Rita, santa Rita… o que se dá, non se quita». Por se fose pouca a diferenza de xénero (si, de xero) no bíblico relato, todos sabemos por que acaba mal o Paraíso. A orixe do mal: ela, tentada pola serpe, come da froita prohibida, da árbore do ben e o mal, e dálla a probar a el, vítima inocente do vicio alleo. Así naceu, dicían, o pecado, o sufrimento, o traballo, a dor e a morte.

Xeración tras xeración, o narcisismo estrutural da virilidade, e a depreciación sistemática da muller (por que a Igrexa católica repudia ás mulleres como administradoras dos sacramentos? Devalúaos, os ensucia?) en tantas e tantas culturas locais mundo adiante, foron moeda corrente. Hai factores diversos que inciden no asasino machista estándar. Existen predisposicións de personalidade á violencia, diferentes historias de vida, un amplo catálogo de crenzas tóxicas, etcétera (o lector interesado pode consultar os vinte factores de risco analizados en SARA: Spousal Assault Risk Assesment Guide, un instrumento que clasifica correctamente a aqueles que van ser maltratadores de parella ata cun 85 % de éxito). Pero hai unha viga mestra de todo ese andamiaje androcéntrico: a arraigada crenza, máis ou menos consciente, acerca da muller como «propiedade» do home. E xa que propiedade, o resultado de ente que se posúe e pode ser sometido a dominación. E, ante a súa eventual rebeldía, a súa empoderamiento, a súa independencia, algúns homes reaccionan cal se fosen amputados na súa identidade. A máis narcisismo, máis vulnerabilidade, claro. E aparecen os omnipresentes celos, a miúdo delirantes, asociados ao sentimento de perda e de ferida. E o rumiar do inxusto abandono, da ofensa recibida. Ata que o cortisol nado do estrés prolongado podrece algúns cerebros e o córtex órbito frontal, o director de orquestra, ante o odio bioquímico que lle envía o sistema límbico, acaba por aceptar como «lexítima» a fantasía homicida coa que pór fin a esa «inxustiza». E ao profesor de matemáticas o crime resólvelle a X da súa ecuación vital. A emoción ha envelenado á razón. Ou miña ou de ninguén. E non escapan… entréganse, suicídanse, agardan a que lles deteñan. Xa non importa; misión cumprida. A orde patriarcal, o orixinal, foi restituído. Dramático axuste de «contas». Descanse en paz Beatriz.