A Xunta certifica a defunción de háxaa centenaria de Castrelos ao retirala do Catálogo de Árbores Senlleiras
18 jul 2025 . Actualizado á 22:25 h.O pazo de Castrelos e Vigo perderon un pedazo da súa historia coa decadencia da súa haxa centenaria. «Está morta», lamenta Gaspar Bernárdez, enxeñeiro forestal e técnico da estación Fitopatolóxica do Areeiro. A árbore, que tiña preto de 130 anos, foise marchitando sen que ninguén soubese que pasáballe e rematou partindo. A Xunta certificou de xeito oficial a súa defunción excluíndo a háxaa do seu Catálogo de Árbores Senlleiras esta semana. O motivo foi a «perda dos valores que motivaron a súa inclusión», indica un portavoz da Consellería de Medio.
A enfermidade de háxaa centenaria distínguese a primeira ollada. O seu tronco está partido pola metade e pintado cun grafiti. Só mantén dúas ramas das moitas que tiña na súa plenitude. Os últimos fíos de vida da árbore atópanse nunha delas, que aínda mantén algunha folla que non está seca.
Háxaa do pazo de Castrelos obtivo a distinción de «senlleira» no 2007 pola súa historia e a súa porte. «La dendrometría certifica su existencia desde el último cuarto del siglo XIX, cuando se convirtió la Finca de la Marquesa en el jardín de Castrelos. Debido a sus características llama la atención, por lo que es inevitable su contemplación y la consiguiente admiración que suscita entre las visitas que se acercan al parque vigués», destacaba un catálogo difundido pola Deputación de Pontevedra. No 2007 medía case 46 metros de altura e o tronco tiña un grosor de preto de seis. Hoxe, 18 anos despois, só é un recordo do que foi. Os seus 130 anos de historia remataron en menos de 20 sen que ninguén, polo menos de xeito oficial, tratase de protexela.
«Os responsables de protexelo son o Concello e a Xunta de Galicia. Castrelos é de titularidade municipal e ao ser un ben de interese cultural o Goberno galego tamén ten a responsabilidade de ver por el» indica o educador ambiental de Amigos dá Terra, Antón Lois. «A pregunta que temos que facer non é por que o descatalogan. Temos que saber porque, ao parecer, miraron para outro lado cando había que protexela», continúa Gaspar Bernárdez.
Esta haxa é a segundo que o parque de Castrelos perde no que vai de século. Outra crecía moi preto desta ata que partiu e foi retirada. Agora, con esta última descatalogación, o pulmón verde vigués soamente mantén tres árbores consideradas «senlleiras»: Matusalén, a camelia japónica que hai nos xardíns do pazo; os eucaliptos centenarios que hai no parque e os dous tulíperos que se atopan no xardín inglés. Para que unha árbore sexa considerado «senlleiro» deben ter «características extraordinarias ou destacables en tamaño, idade, significación histórica ou cultural, rareza ou beleza». Son considerados «reliquias botánicas que representan un valioso legado e un valor natural na medida en que se trata de elementos que subsistiron aos rigores dos tempos ou que contan cunhas particularidades especiais», indican na consellería de Medio Ambiente.
«É tarefa de todos protexer a estas árbores. Penso que a sociedade en xeral descoñece a importancia destas árbores e o seu valor natural, identitario e histórico», indica Bernárdez, que insiste na necesidade de divulgar este legado, protexelo e, tamén, expandilo. «Os concellos e a Xunta deberían centrarse máis en tratar de buscar máis árbores con estas características, que as hai. O truco está en falar coa veciñanza que é a que realmente sabe onde están estes exemplares».