O Marbel, 27 vidas perdidas nas Cíes

Jorge Lamas Dono
jorge lamas VIGO / LA VOZ

VIGO

Llanos

Un cúmulo de neglixencias, infortunio e adversidade meteorolóxica levou o barco ao fondo do océano en 1978, na parte exterior das illas. Só se salvaron nove tripulantes do conxelador

25 ene 2022 . Actualizado ás 05:00 h.

«27 desaparecidos e 9 sobreviventes ao afundirse o conxelador Marbel». Así titulaba en primeira páxina La Voz de Galicia do 29 de xaneiro de 1978. O día anterior produciuse o segundo peor naufraxio da ría de Vigo (co Monchiña faleceron en San Simón 43 persoas en 1950) en 122 anos. Tras abandonar o porto de Vigo con destino a África do Sur, o barco, de 1.316 toneladas de rexistro bruto, tivo unha avaría nas máquinas cando se atopaba á altura de cabo Silleiro. Debido a iso, perdeu o rumbo e foise contra as rocas da illa norte das Cíes, na súa parte exterior.

Internet

Un dos tripulantes daquela embarcación, Ramón Juncal Crespo, que entón tiña 17 anos, explicaba anos despois en La Voz de Galicia o sucedido. «Produciuse unha explosión por gases. Debeulles quedar unha estopa no cárter cando fixeron a reparación en Valiño. Hoxe, pensándoo en frío, creo que deberían cortarse os raíles, pero... O caso é que a única solución do capitán nese momento era pedir socorro», relataba Juncal, que era engrasador no Marbel.

A primeira chamada de socorro foi recollida por un radioaficionado ás 22.30 horas, segundo explicaba este xornal ao día seguinte. Engadíase que a radio costeira de Alcabre non funcionaba debido a un problema de fluído eléctrico. Unha vez que a Comandancia de Marina soubo o que estaba a suceder, alertou aos pesqueiros que regresaban a porto. Alí presentáronse o Carolo, o Mar 11, o Rotisa, o Cidade de Alacante e o Navegantes Magallanes. Desde estes barcos lanzáronse cabos ao Marbel, pero non foron recollidos polos seus tripulantes. «Faciámoslles acenos e tirámoslles o cabo e eles non facía nada», explicaba un dos mariñeiros que acudiron en auxilio do Marbel. Engadiron que, máis tarde, viron como algúns tripulares do buque afectado, que xa estaba sobre as rocas das Cíes, saltaron a terra.

Ramón Juncal cre que a comandancia non actuou con celeridade. «O primeiro barco pola zona que acudiu ao rescate foi o Navegante Magallanes, do Gran Sol. Deunos remolque, pero rompeulle o cable ao empezar a tirar. Logo fomos ás pedras nas Cíes, baixo os cantís do faro, e xa se complicou todo. O barco rompeu pola ponte ao pegar dous golpes e a popa desapareceu», lembraba o mariñeiro. Era xa de noite, en pleno inverno e cunha ondada considerable.

Llanos

Mentres o barco aínda estaba sobre as rocas, cinco tripulantes que se atopaban na parte dianteira salváronse sen tocar a auga. Pero, cando outros se preparaban para saltar a terra, o barco liberouse das rocas provocando que os mariñeiros que aínda quedaban abordo sufrisen feridas diversas, aínda que algún logrou acadar as rocas, como foi o caso de Juncal Crespo.

Desorientados e con moito frío pasaron a noite ata que acadaron, xa de mañá, a praia de Rodas. Alí, nunha casa, localizaron aos primeiros cinco compañeiros que abandonaron o barco, a quen reprocharon que non regresasen a axudarlles. Todos xuntos puideron chamar a atención dun pesqueiro, o Carolo, que lles levou ao Berbés. Só había nove sobreviventes. Ao mesmo tempo, comezaron as acusacións dos familiares e dos propios mariñeiros. «Diga no seu xornal que se houbese un equipo de rescate neste porto, a tal hora todos os nosos compañeiros estarían vivos», apuntaba un, mentres que outro sinalaba: «Se o remolcador chegase unha hora antes, poderíanse ter salvado». O caso é que non houbo. Por non haber, só había unha ambulancia no porto e a maior parte dos mariñeiros tiveron que ser trasladados ao hospital en coches particulares.

Dous días despois o sindicato de Comisións Mariñeiras acordaba propor a creación dunha comisión investigadora coa libre participación das forzas políticas e sindicais, co fin de lograr o total esclarecemento dos feitos e correspondentes responsabilidades. Pola súa banda, o pleno do Concello de Vigo acordaba dirixirse ao Estado para reclamar a presenza no porto dun equipo de rescate para actuar en situacións como a vivida. A petición fíxose máis evidente o 31 de xaneiro, cando a lancha de pasaxeiros Tamén vexo Redondela, que unía Vigo e Moaña, afundíase a trescentos metros do porto, causando o falecemento dun neno de seis meses e feridas a outros dez pasaxeiros.

Pasados uns días, o Sindicato Libre da Marina Mercante, nun informe máis sosegado, indicaba varios factores que provocaron a traxedia. Apuntaban á falta de persoal nas radios costeiras, pero, sobre todo, á ausencia de equipos profesionais de rescate nos portos españois.

En outubro de 1978, o Xulgado de Marina resolvía o expediente do naufraxio sen determinar responsabilidade penal ou civil para ninguén.

O 4 de febreiro celébranse en Vigo os funerais polas vítimas, aos que acode o ministro de Transportes, José Lladó. O político centrista anunciou a posta en marcha dun plan de seguridade e salvamento nas costas, así como a creación de novas estacións de radio costeira. A realidade non foi tan inmediata como sinalou aquel día o ministro de Adolfo Suárez. Nesa época, as tarefas de salvamento marítimo recaían na Armada Española e na empresa estatal Remolcadores Marítimos, ambos con actividades máis prioritarias. Non foi ata máis de dez anos despois do accidente do Marbel cando se creou a Sociedade de Salvamento e Seguridade Marítima, á vez que se crearon os plans nacionais de salvamento.