Os fungos forman parte da estrutura básica que sustenta a vida
25 oct 2021 . Actualizado ás 23:40 h.Aínda que as podemos ver todo o ano, é no outono cando os cogomelos se mostran con especial profusión. E con elas, os buscadores de cogomelos. En moi poucos anos pasamos na nosa contorna da micofobia ao extremo contrario, a micofilia. Estes días abundan en Vigo e os seus concellos limítrofes ducias de cursos e xornadas para colleitar cogomelos e talvez isto empézallenos a escapar das mans.
Máis que colleitar estamos a empezar a arrasar insosteniblemente este recurso natural, polo que talvez resulte pertinente dar un toque de atención sobre o realmente importante, que non é en absoluto se son comestibles ou venenosas, senón a función vital dos cogomelos para a conservación dos ecosistemas, empezando polos forestais.
Para empezar, digamos que son un reino descoñecido do que apenas coñecemos unha mínima parte; no mundo hanse descrito unhas 70.000 especies, pero estímase que existen 1,5 millóns. De feito, non deixamos de descubrir especies novas, e non só en lugares remotos e inaccesibles, senón tamén en sitios tan improbables como a praia de Rodas nas illas Cíes, onde fai seis anos atopouse a Marasmiellus ciesanus.
A maioría delas son microscópicas (nunha soa cucharadita de terra fértil poden existir 400.000 fungos) e as que vemos a primeira ollada tampouco son en realidade o fungo, senón o seu froito. Sería algo similar a un manzano enterrado baixo o chan do que só saísen á superficie as mazás, pero a parte subterránea que non vemos pode chegar a ser enorme, tanto como que o ser vivo máis grande do planeta, polo menos en extensión, é unha Armillaria, un fungo que ocupa máis de 800 hectáreas. E todo a partir dunha simple espora microscópica levada polo vento.
Teñen toda a variedade de formas tamaños e cores imaxinables, algunhas para mimetizarse coa súa contorna, outras, ao contrario, para resultar especialmente rechamantes. Pero o realmente importante é o seu inestimable valor ecolóxico e os servizos ecosistémicos que nos prestan, pois forman parte da estrutura básica que sustenta a vida.
Luz en nutrientes
Coordinadamente, moitas delas, as saprófitas, descompoñen a materia orgánica para facela accesible ás plantas mentres que as súas compañeiras as micorrizas forman unha simbiose coas raíces aumentando a súa capacidade para desenvolverse e absorber nutrientes nun proceso circular de compostaxe espontánea. A cambio reciben o agasallo da capacidade das súas primas vexetais para converter a luz en nutrientes, a fotosíntesis que os fungos non poden facer, e así con esta simbiose a vida segue sendo vida. É tanto como dicir que sen elas non estariamos aquí.
O gran dilema cos cogomelos, desde a nosa perspectiva, é a eterna pregunta: Son comestibles ou son venenosas? Para empezar, todo é relativo. Hai cogomelos tóxicos para a nosa especie que son comestibles para outros animais.
A segunda cuestión é de graos, porque abarcan desde unha toxicidade leve, que se traduciría nunha simple dor de estómago, ata a posibilidade de resultar mortais. Ningún sistema caseiro tradicional funciona para determinar con certeza a súa toxicidade ou comestibilidad salvo o coñecemento experto especie a especie, por iso é unha magnífica noticia que cada vez se realicen máis cursos e xornadas en Vigo e arredores sobre o fascinante mundo dos cogomelos, pero por favor, fagamos especial incidencia no seu valor ecolóxico antes que no gastronómico, que por suposto é importante tamén. Fomentemos a micoloxía, antes que a micofagia.
É indubidable que comer é importante, pero non esquezamos que máis importante aínda é respirar e evitemos que un capricho gastronómico poña en risco procesos ecolóxicos esenciais. Que este afán recolector de cogomelos ao que nos entregamos estes últimos anos coa fe de conversos non supere os límites de sustentabilidade aos que nos estamos achegando vertiginosamente e mesmo xa o superamos nalgunhas zonas.