Tras popularizar as galeguesas, hamburguesas de vacún autóctono, Aser Álvarez coordina un proxecto audiovisual de rescate e difusión da cultura tradicional que a soberbia urbanita deixou atrás
07 jul 2021 . Actualizado ás 05:00 h.Aínda que dar a coñecer as hamburguesas de carne de vacas «do país» é a tarefa máis coñecida e saborosa deste embaixador do agro galego que é o produtor e xornalista Aser Álvarez, o seu labor vai moito máis alá de Casa Galeguesa, que puxo en marcha en Vigo o seu irmán Roberto e que se expande tan lentamente como todos os seus proxectos, a modo, para non contrariar á natureza e os seus ritmos vitais.
O penúltimo, Anacos do rural, presentouno esta semana na Feira do Libro de Vigo. A obra, un libro con dous deuvedés que complementan a parte gráfica co audiovisual, é o resultado de anos de investigación sobre o rural de Galicia. Como lembra o director da produtora Arraianos, «por mor dun traballo que fixemos para o Ministerio de Agricultura, descubrimos uns arquivos moi valiosos que tiñan alí, tanto de material documental fotográfico como cinematográfico sobre ese tema. Sorprendeunos moito e pareceunos moi necesario divulgalo. Desde Arraianos xa fixeramos algunha peza, pero era pouco para semellante tesouro». Así arrincou o primeiro proxecto monográfico e pioneiro de rescate de imaxes do rural, fundamentalmente dos anos 30 e en branco e negro, pero que abarca ata os 80, e que, segundo asegura, «gustou tanto no ministerio que o ven exportable a outras comunidades autónomas», advirte.
Álvarez explica que a obra quere propiciar «unha reflexión contemporánea sobre a crise do mundo rural, que é global, e puidémolo facer a través da Asociación Galega de Cultura e Desenvolvemento Rural, Agader, o colectivo rural Acode, a mediateca do Ministerio, a Filmoteca Nacional e o apoio de institucións como a Xunta». Nese camiño de indagación apareceu «unha colección marabillosa, en cor, a dos enxeñeiros agrónomos Jaume Lloveras e Juan Piñeiro Andión, en recóllena o seu percorrido por Galicia estudando as rotacións de cultivos nas aldeas galegas entre finais dos 70 e principios dos 80, época que certifica a morte dun sistema tradicional de explotación agrícola na que o arado romano e o carro de vacas convivía coa primeira mecanización das explotacións agrarias».
O produtor, cuxo papel neste caso é o de divulgador, resume o contido como «un percorrido pola enorme riqueza dos territorios rurais de Galicia, tendo en conta que esa etiqueta o simplifica demasiado xa que contén unha diversidade enorme e unha problemática diferente», advirte. Como ejemplifica, a realidade da montaña de Lugo non é a mesma que a do paisano do Baixo Miño, «por iso trátase de facer unha homenaxe ás xeracións de galegos que trataron de sacar ás súas familias adiante nun contexto moi complicado e un exercicio de memoria contra o alzhéimer colectivo que fai que esquezamos das nosas verdadeiras raíces, de onde vimos e o que era Galicia fai nada», subliña.
Para Álvarez, que asina a presentación da edición do proxecto en forma de libro con fotos, textos e extras audiovisuais, sinala que é tamén unha relectura contemporánea dese espírito comunitario que sempre houbo nas aldeas nun momento no que, lembra, «hai unha crise climática e de sustentabilidade a nivel planetario e se hai unha saída é a través dunha reactivación do rural, pero sen idealizarlo como unha arcadia perdida. Ten que haber un debate plural sobre iso e esta publicación multimedia para tratar de propicialo é a nosa pequena achega sobre iso,», indica engadindo que «se non facemos nada, en 20 ou 30 anos eses territorios serán un deserto humano», lamenta. O material, que se divulga tamén nos colexios e a exposición A vida lenta, que percorre Galicia con Afundación, e deixa estampas curiosas do Vigo mariñeiro do Berbés, a recollida de algas na Guarda, e estampas agrarias en Chapela, Lalín, Barro, Ponte Caldelas, Salcedo, Paraños, O Razo, Salcedo, Vilaxoán e un longo etcétera.
O propio Aser Álvarez viviu moi de preto esta realidade. Na súa terra, Celanova, a súa familia creou unha empresa de hamburguesas que fan con carne de gandería propia, criando dúas razas de vacún en liberdade «que pastan nun monte recuperado, que ardía ano tras ano e agora é un enorme pasteiro que dá para comer ao gando familiar», repasa.
Unha obra sobre mulleres rurais da Galicia do XXI
«A pandemia púxonos os pés na terra, quitounos esa soberbia estúpida e devolveunos ao esencial», reflexiona Aser Álvarez sobre o vivido no último ano e medio. Esa circunstancia impediu presentar e dar máis difusión o proxecto como quixesen. Iso fixo que o estean levando a cabo agora, cando en realidade o produto xa está noutra película. Sobre o mesmo tema que lle apaixona en todas as súas vertentes, e esta vez, centrado nunha vintena de mulleres da Galicia contemporánea, de novo co Ministerio de Agricultura: «Son perfís moi diversos de mulleres que hoxe viven e traballan no rural, onde aínda hai moita dificultade para facelo».