Transición Ecolóxica marcará as orcas que interactúan para que os barcos poidan esquivalas
SOMOS MAR
Colocará marcas satelitales nos exemplares que adoitan aproximarse aos veleiros para coñecer a súa situación e que os navegantes poidan estar atentos ou cambiar de rumbo
30 may 2023 . Actualizado ás 13:55 h.Corenta exemplares escasos integran a subpoblación de orcas do estreito de Xibraltar . Pero aínda que por imitación se está estendendo ese comportamento anómalo que lles levou a interactuar coas embarcacións, principalmente de recreo, non todas mostran esa estraña querenza que están a revelar polo temón dos barcos que navegan por augas do Estreito, pero tamén ao longo da costa portuguesa e Galicia, onde levaron mesmo se chegou a limitar a navegación nun tramo de costa a iates e veleiros de determinadas dimensións.
Como grazas ao traballo de Orca Atlántica sábese cales interactúan, que denominaron Gladis e identificado cunha cor —branca, negra, gris...—, o Ministerio de Transición Ecolóxica (Miteco) puxo en marcha un proxecto piloto que impulsa a marcaxe satelital de seis exemplares, as máis activas, o que vai permitir que se coñeza en todo momento a súa situación e que os navegantes tomen as medidas oportunas para evitar a interacción, sexa adoptando os consellos habituais —non berrar, parar o motor, avisar...— ou directamente esquivar a ruta na que se atopan.
Segundo explica Transición Ecolóxica nun comunicado, un dos exemplares de orca xa porta a marca satelital. Aínda que non detalla que Gladis é, si apunta que se trata dun dos exemplares que previamente identificaran como implicado en varias incidencias con embarcacións.
Esa etiqueta que envía sinais de posicionamento ao satélite vai permitir, polo menos mentres estea operativo, saber por onde se movía nas últimas horas e, con iso, a intención do ministerio, que conta coa colaboración de CIRCE —unha asociación que traballa con cetáceos no Estreito—, é elaborar un mapa semanal da área na que se atopa e estívose desprazando. A información compartirase coas Administracións competentes, que a difundirán a través de avisos aos navegantes para que poidan tomar as súas decisións e deseñar as súas rutas marítimas.
Este proxecto piloto para tratar de minimizar as interaccións con embarcacións de recreo responde a unha das recomendacións feitas pola comunidade científica que estudou este comportamento anómalo das orcas no Estreito e en augas de Galicia. Esa análise foi abordado no 2021 pola Coordinadora para o Estudo dos Mamíferos Mariños (CEMMA) e o Grupo de Traballo da Orca Atlántica (GTOA). Precisamente entre as conclusións dese estudo figuraba a conveniencia de testar técnicas de minimización das interaccións e a profundar no coñecemento sobre os hábitos da especie. Seguindo esas recomendacións, este proxecto piloto demostrativo «pretende probar diferentes dispositivos e técnicas de navegación para ofrecer unhas pautas claras de actuación, especialmente aos veleiros, que permitan que a súa navegación sexa segura».
Ao mesmo tempo, Transición Ecolóxica buscará «o desenvolvemento de actuacións orientadas á deshabituación das orcas ás embarcacións». É dicir, probará técnicas para quitar aos cetáceos esa teima de ir polo temón de veleiros e iates que desde o 2020 provocou máis de 500 incidentes.
Desde CEMMA, o seu portavoz, Alfredo López, matizou que o informe que realizaron si recollía o deseño dun proxecto piloto para ter máis información de como e onde interactuaban e probar algún elemento disuasorio, pero non unha marcaxe satelital como polo que optaron, unha técnica demasiado invasiva pois, explica, require instalar un dispositivo con dous tormillos de nove centímetros. Un sistema demasiado agresivo que, ademais, nada resolve a efectos de minimizar as interaccións. «Ou tempo ou dirá, pero moito tememos que non valerá de nada», apunta López, que lembra que xa se marcaron con anterioridade e eses sinais perdéronse en quince días.
Subliña, ademais, que o sistema non permitirá coñecer a situación das orcas en tempo real e unha situación aproximada xa é posible coñecela agora a través da páxina de Orca Atlántica ou a aplicación móbil que desenvolveron a través do proxecto FriendSHIP: orcas, que funciona en bases á información que proporcionan os navegantes.
Como queira que os sobresaltos xeraron unha preocupación e un sentimento de rexeitamento entre os navegantes, Transición Ecolóxica lembra que esta poboación está recollida como vulnerable no Catálogo Español de Especies Ameazadas (CEEA). E que para especies, a Lei do Patrimonio Natural e a Biodiversidade «prohibe calquera actuación feita co propósito de darlles morte, capturalos, perseguilos ou molestalos».
A orca (Orcinus orca) é un mamífero mariño de hábitos sociais, intelixente, que se atopa presente de forma regular nas augas de xurisdición española, desde o Estreito de Xibraltar, e as costas Atlánticas do Golfo de Cádiz e Galicia, ata o mar Cantábrico, onde atopa hábitats esenciais para a súa alimentación. Os individuos organízanse en grupos sociais estables e atópanse asociados, espacial e estacionalmente, ao stock do atún vermello (Thunnus thynnus), o que provoca os seus movementos migratorios.