Certificación: a favor do mar, pescadores e consumidores
SOMOS MAR
O interese dos consumidores por adquirir produtos respectuosos co medio ambiente e que sexan o resultado dunha explotación sostible dos recursos non deixa de crecer, e tamén no mundo dos produtos pesqueiros. Esta tendencia experimentou un crecemento moi importante nas últimas décadas e debemos felicitarnos, pero é necesario abrir os ollos e ampliar a visión máis aló da vertente ambiental da pesca para pór, polo menos a mesma atención, ás vertentes económica e social.
O sector pesqueiro español e, en concreto, a flota de cerco atunera está comprometida desde os seus mesmos orixes coa explotación sostible dos recursos por unha razón lóxica: asegurar a continuidade da actividade pesqueira implica garantir que as poboacións de peixes seguen sendo produtivas e saudables.
A preocupación e o compromiso da flota atunera de cerco española co medio mariño e os seus recursos ten un alcance global. Non en balde, faena en tres océanos -Atlántico, Pacífico e Índico- e é o primeiro elo dunha cadea igualmente global. De feito, a actividade pesqueira da flota é a orixe de numerosas empresas dedicadas, tanto ao procesado como á comercialización de atún tropical en numerosos países de todo o mundo.
En tanto que global, o mercado do atún tropical é tamén tremendamente competitivo e, do mesmo xeito que non todos os consumidores teñen en conta os mesmos factores á hora de decantarse por un ou outro produto, non todas as flotas xogan coas mesmas regras. O que é innegable é que cada vez son máis os consumidores que aseguran estar dispostos a pagar máis por un produto, sempre que teñan a garantía de que se trate dun produto medioambientalmente sostible.
As ecoetiquetas permiten aos consumidores tomar decisións de compra mellor informadas e acordes á súa sensibilidade. E, desde a perspectiva dos produtores, as ecoetiquetas aseguran aos seus potenciais compradores o cumprimento dunha serie de normas e mellores prácticas que, en última instancia, redundan a favor da súa reputación e da súa imaxe de marca como ensina comprometida cunha pesca sostible.
Con todo, non é suficiente que estes selos ou ecoetiquetas aseguren a sustentabilidade dos produtos pesqueiros desde un punto de vista ambiental, tamén deben garantir as súas outras dúas vertentes -a social e a económica- que, desde o noso punto de vista, son polo menos tan importantes como a primeira. Consideramos fundamental traballar na parte social e contribuír a que o consumidor tamén sexa cada vez máis consciente deste aspecto; é dicir, que a súa compra recoñeza tamén que as persoas que traballaron para a obtención do produto teñen unhas condicións laborais e unha retribución económica dignas.
O camiño da sustentabilidade
En Opagac traballamos desde o 2010 neste concepto de tripla sustentabilidade. Ese ano creamos un Decálogo que no 2012 evolucionou para converterse nun Código de Boas Prácticas, que vimos aplicando de forma voluntaria na flota desde o 2012.
Seguindo o camiño natural, porque entendemos que a sustentabilidade é un camiño e non unha meta, no 2016 e en colaboración con WWF, arrincamos o desenvolvemento dun Programa de Mellora da Pesqueira (FIP), que se basea en tres principios: asegurar poboacións sostibles coa adopción de normas de control de capturas (HCR), minimización do impacto ambiental a través da avaliación, redución e mitigación de impactos en espazos do ecosistema non-obxectivo, e xestión eficaz da actividade coa mellora continua dos mecanismos de control.
Xustamente un ano despois do arranque do FIP, no 2017, promovemos o certificado APR (Atún de Pesca Responsable), que acredita o cumprimento dos requisitos establecidos na Norma española UNE 195006 Atúns de pesca responsable. Buques cerqueiros conxeladores, a única do mundo que garante as melloras prácticas na tripla vertente socioeconómica, ambiental e de control.
Esta norma asegura o control da actividade pesqueira, as boas prácticas a bordo dos buques para unha actividade responsable, o cumprimento de condicións sociais e de seguridade no traballo conforme ao Convenio 188 da Organización Internacional do Traballo (OIT) e o control marítimo e sanitario. Na actualidade, a flota atunera de cerco conta cun total de 64 buques certificados con APR, o que representa un 10% das capturas mundiais de atún tropical.
Tras notables avances e durante o cuarto ano do FIP, no 2020, arrincamos a avaliación completa para converternos na primeira asociación atunera en intentar a certificación simultanea de toda a nosa pesqueira respecto ao estándar MSC.
O proceso, máis lento e complexo do agardado por mor da pandemia, está a achegar información inestimable sobre os niveis de sustentabilidade de cada dunha das especies de atún (rabil, listaxe e patudo) en cada un dos tres océanos nos que desenvolvemos a nosa actividade. E mesmo se non logramos a certificación de todos os stocks, o importante esforzo que está a implicar está a contribuír ao logro de melloras significativas na sustentabilidade da pesqueira española de cerco.
Todo este esforzo redunda a favor do mar, os pescadores e os consumidores, e debe de ser, xa que logo, recoñecido e posto en valor pola Unión Europea. É necesario establecer un estándar de sustentabilidade para que todas as flotas operen de acordo coas mesmas regras de xogo nos tres ámbitos da sustentabilidade e condicionar a entrada ao mercado europeo de atún capturado por flotas de países non comprometidos co cumprimento do devandito estándar. Habemos de facelo polo mar, os pescadores e os consumidores.