A praga do castiñeiro chega a todos os recunchos de Galicia

Ao final cumpríronse as peores previsións, e a avispilla do castiñeiro, un insecto procedente de Asia e que destrúe a árbore e os seus froitos a unha velocidade devastadora, xa se atopa en todos os recunchos de Galicia. Tanto é así, que para Medio Rural converteuse nun desafío de primeira magnitude. Este ano intensificará o combate biolóxico contra a praga e está previsto que no 2019 libérense 1,6 millóns de individuos do parásito Torymus sinensis, o seu depredador natural, unha estratexia que xa deu os seus froitos noutros países afectados. Esta cifra é o dobre que a do ano anterior, despois de que no 2018, a Xunta só puidese comprar 750.000 exemplares pola elevada demanda deste insecto que había no mercado europeo. No sector produtor existe unha fonda preocupación polos efectos que poida ter a avispilla na colleita do próximo outono, e  aínda que consideran que a Administración galega tomouse en serio o desafío, lamentan que no Goberno central non advertiron do problema que viña amais . «Fai xa bastantes anos que mantiven unha reunión co ministerio en Madrid, na que lles expuxen a situación, e ao que nos expuñamos, e alí un subdirector díxome entón que eu era un esaxerado; lémbroo perfectamente», laméntase Jesús Quintá, empresario do sector e presidente da Indicación Xeográfica Protexida Castaña de Galicia. 

Os produtores advirten agora que o reto que se expón é a medio prazo. É dicir, que se poida controlar a praga nun período de entre catro e cinco anos, como xa sucedeu no Xapón e China . Trátase, asegura, dun combate moi lento, no que, aos poucos, vaise logrando un equilibrio. O perigo é que, nun ano malo, a avispilla pode chegar a afectar a máis da metade da colleita. Polo menos iso é o que di a experiencia doutros países. «A clave é reducir a presenza en anos; en Italia, por exemplo, estiveron afectados durante unha década, e ese é o principal problema», advirte Juan Fernández, de Castañas Rafael, unha empresa de Valdeorras. «Nesta comarca, no 2018, o problema non foi a avispilla, como si sucedeu noutras zonas de Lugo; con todo, nós si creemos que se notará bastante no 2019 e no 2020», advirte Fernández.

Ata o momento, o Goberno central só autoriza a solta experimental e controlada, xa iniciada no ano 2015 e que no 2016 supuxo a liberación duns 65.500 individuos. No 2017, visto o avance da praga, solicitouse un aumento das zonas de solta e un incremento do numero de individuos de Torymus . Entón chegouse aos 133.000 exemplares, o dobre. Pero no 2018 houbo que subir ata as 700.000 unidades, cifra que se dobrará ao longo deste ano. O Dryocosmus kuriphilus, nome científico da avispilla,  é un insecto himenóptero de a  familia dos cinípidos (avespas das agallas) que afecta os castiñeiros. É orixinario de China  e comezou a propagarse en 1941 por Xapón e en 1963 por Corea. No continente americano detectouse en 1974 e en Europa no 2002, en Italia. Posteriormente, estendeuse a Francia, Eslovenia, Suíza, Hungría, Croacia, Holanda, Eslovaquia, Alemaña e a República Checa. Nesta comunidade apareceu no 2014 en focos illados de Lugo e Ourense, e desde entón ha ir propagándose ata converterse nun serio problema.

Á loita que se libra no campo biolóxico, hai que sumar ademais todos os traballos que levan a cabo en mellora silvícola e xenética. No Centro de Investigación Forestal (CIF) de Lourizán  xa se instalou no ano 2015 un insectario e invernadoiro para traballar con pragas e avaliar a tolerancia de distintos materiais ao ataque do insecto. As avaliacións e análises estatísticas mostraron que había clons híbridos de castiñeiro máis resistentes ao ataque da avespa, algúns deles moi empregados no sector e que son tamén ben valorados pola súa resistencia á tinta. As 24 variedades tradicionais produtoras de castaña avaliadas ata o momento en Lourizán mostráronse sensibles ao ataque da avespa do castiñeiro. Con todo, houbo algunhas que mostraron un menor nivel de afectación, e xa que logo un maior nivel de tolerancia, como foi o caso das variedades Amarela, Amarelante, Garrida, Negral e Porteliña.