Ata un ano de cárcere por comercializar ilegalmente sementes con «royalties»
AGRICULTURA
O mercado paralelo de sementes non certificadas supón un risco para a sanidade vexetal ao deixar aberta a porta á entrada de pragas. Aínda que en Galicia a incidencia é menor que noutras partes de España onde a produción de cereal é máis acusada, advirten do perigo de adquirir variedades que non cumpren coa normativa
08 ago 2019 . Actualizado ás 12:20 h.A mediados do mes pasado a Audiencia Provincial de Toledo confirmou a sentenza do xulgado do Penal número 1 desa mesma capital que condenaba a un agricultor da zona a unha pena de nove meses de cárcere, unha multa de 4.230 euros e indemnización por danos causados por un delito contra a propiedade industrial ao reproducir e comercializar por Internet gran non autorizado de trigo dunha especie de trigo protexida. Non é a primeira vez que ocorre porque, aínda que o mercado das sementes está estritamente regulado pola UE e por cada un dos países membros, a comercialización paralela de sementes non certificadas é un problema. E o é porque non só provoca millóns de perdas en España cada ano á industria, senón tamén porque supón un risco para a sanidade vexetal ao deixar aberta unha fiestra á entrada de patógenos.
Unha proba do que pode chegar a ocorrer é que entren pragas como a da couza guatemalteca en Galicia que, como apuntan fontes do Servizo de Sanidade e Produción Vexetal da Consellería de Medio Rural, puido ter chegado pola utilización de «sementes» que non tiñan unha garantía de trazabilidade como ha de ter unha certificada. Por iso é polo que chamen a atención sobre o perigo de regalar ou intercambiar sementes que non cumpran a normativa de certificación.
Porque aínda que, como explica o da Asociación Nacional de Obtentores Vexetais (Anove) en Galicia, polo tipo de agricultura característico da comunidade, non hai un mercado paralelo tan acusado como pode observarse noutras partes de España, non hai que baixar a garda. «Os agricultores poden gardar sementes para cultivar alimentos para autoconsumo, pero non poden realizar un mercado paralelo cando non están dados de alta como obtentor ou multiplicador. O que detectamos moitas veces é que algúns agricultores ou pequenas tendas sáltanse á toureira a normativa», explica o secretario xeral de Anove, Antonio Villarroel. Fala ademais da existencia, ás veces, dun mercado non formal, sobre todo no campo da pataca.
Desde o Servizo de Sanidade e Produción Vexetal da Consellería de Medio Rural apuntan que as normas relacionadas coa protección das sementes son claras. Advirten ademais que as penas por comercializar sementes protexidas fóra das canles legais poden chegar ata a un ano de cárcere e multas de ata 400.000 euros. Porque o asunto non é ningunha broma.
Explican que calquera semente ten que estar rexistrada para poder usarse. En Galicia hai moitas sementes autóctonas que teñen uso libre, pero para producilas hai que ser produtor obtentor rexistrado. Esas mesmas fontes, aludindo á normativa, explican que ademais hai produtores seleccionadores ou multiplicadores. A Xunta, por exemplo, é produtor multiplicador a través de centros como o de Mabegondo, Lourizán, o Evega ou outros oito dedicados a producir semente forestal.
Por iso, á hora de falar de sementes, hai que distinguir entre a orixinal de onde poden sacarse sementes basee. Logo están as certificadas, que pasaron todos os controis sanitarios precisos por parte da Administración e logo están as estándar. Neste último caso é o agricultor que as multiplicou, co correspondente permiso, o responsable de calquera problema sanitario que poida traer.
«A industria das sementes dedica o 25 % de ingresos a I+D+i»
Pero ademais das autóctonas, ou tradicionais, hai variedades protexidas pola Lei de Protección de Variedades. «O sector en Europa inviste máis en I+D+i que o sector farmacéutico», resalta Villaroel. De feito, segundo os datos dese colectivo, o 25 % dos ingresos da industria de sementes invístese en I+D. En sectores estratéxicos como o hortofrutícola, esta porcentaxe duplícase ata acadar case o 50 %. Por iso é polo que as empresas obtentoras desas novas sementes teñan dereitos de propiedade industrial. Porque colocar unha nova variedade no mercado ten un custo de entre 1 e 1,5 millóns de euros. Ademais adoita tardarse entre 10 e 12 anos.
Por iso, as empresas ou agricultores autorizados que as desenvolveron teñen unha licenza e cobran royalties polo seu uso. «Esa protección dura trinta anos», explican desde a Xunta. A maior parte das sementes protexidas correspóndense con variedades de cereal ou produtos hortícolas. O volume de royalties xerados polas sementes de cereal supoñen unha media anual de 4,1 millóns de euros, mentres que eses mesmos dereitos xeran en Francia uns 50,7, como calculan en Anove.
Aí é precisamente onde o mercado paralelo é máis acusado. «En Italia o 50 % do tomate é de reprodución ilegal; en España rolda o 20 %», apuntan desde Anove.
En Galicia priman as variedades autóctonas ou tradicionais. Pero non por iso hai que baixar a garda. Porque, como advirten desde a Xunta, resulta importante respectar as normas á hora de comprar sementes para evitar enfermidades nos cultivos. Non hai que esquecer que teñen que estar certificadas ou avaladas por un multiplicador recoñecido.