O veterano programa musical de Televisión de Galicia celebra este venres os seus 30 anos en pantalla
23 sep 2022 . Actualizado ás 10:01 h.Paul Lafarge (1842-1911) dedicou 55 anos da súa vida á revolución. Desde a Comuna de París ata a Segunda Internacional socialista. casou con Laura, a filla de Carlos Marx, co que nunca levou ben. E é que Lafarge non só reclamaba mellores salarios ou condicións para os traballadores, senón tamén horas de lecer, é dicir, traballar menos. No seu marabilloso panfleto O dereito á preguiza propuña que «ninguén traballase máis de tres horas por día» e nomeaba as razas «malditas» no mundo para quen o traballo era unha necesidade orgánica: «os auvernienses, os escoceses, os galegos, os pomeranios e os chineses». «Os campesiños proletarios se encorvan sobre as súas terras e xamais se endereitan para mirar a gusto a natureza». Tiñamos méritos os galegos, xa no século XIX, para merecer este título ?
Un pouco de estatística. Segundo os datos oficiais do Ministerio de Traballo, o Instituto Nacional de Estatística e o Ministerio de Economía, un traballador galego traballa ao ano unha media de trinta horas máis que o empregado medio español, falta dez horas menos ao seu posto e cobra 2.861,52 euros menos ao ano. Non é estraño, pois, que outro recente estudo do CIS afirme que os galegos son os menos felices de España. Por outra banda, a pirámide de poboación de Galicia deixou de ser unha pirámide para ser un alarmante e arrepiante floreiro sustentado por unha feble base sen apenas nenos na que sustentarse, e unha poboación media que non para de envellecer e dar medo coa súa progresión. Así que, traballadores, infelices e vellos.
E quen son eses vellos que tanto alarman? Pois son eses que apenas tiveron acceso a estudos ou cultura, cun idioma castrado e humillado; os que soportaron unha terrible posguerra nunha terra regada de sangue que limparon e cultivaron coas súas mans. Os que nunca souberon o que era un psicólogo e si, algúns, un psiquiatra; os que nunca puideron expresar libremente as súas opinións, autoimponiéndose un silencio abafador… que aínda perdura. Os que non tiveron unhas relacións sexuais normais, sempre mediatizadas por unha Igrexa omnipresente de misas dominicais e semanas santas pechadas. Eses cuxas relacións prematrimoniales eran as manitas na fila dos mancos dos cines de barrio… Os que pasaron fame, emigraron, coidaron aos seus familiares ata a morte sen pensar en residencias nin hospitais de día que, paradoxalmente, habitan agora internados por necesidade dunha descendencia sen futuro nin esperanza. E sos. Con esa enfermidade da alma que apenas curan as receitas da nosa sufrida Seguridade Social.
Son eses mesmos aos que deixan agora sen bancos e farmacias e, en nome da fenda dixital, obrigan a aprender novas linguaxes para cobrar o seu propio diñeiro. Os que en xeral son ignorados ou tratados como brutos e paletos de aldea —boomers nas cidades— por aqueles que son incapaces de achegarse a esa biblioteca enteira de experiencias e sentimentos que é cada persoa maior. «Mas velaquí que os necios atribúen á vellez os seus propios vicios e a súa propia culpa» (Cicerón, Da vellez).
Esta xente ama o traballo? Non será a pura supervivencia o que lles fai traballar toda a vida, xeración tras xeración, incrustándoo nos seus xenes e mesmo exportándoa a todo o mundo? En palabras de García-Sabell, na súa Antropoloxía do home galego: «O famento arrinca dunha actitude existencial completamente distinta da que exhibe o home ben nutrido. Vivir supón sosterse na vida».
En Luar cumprimos trinta anos intentando consentir a esa xente traballadora, infeliz, vella e soa. Trinta anos intentando crear un espazo que non os traizoe, respécteos, divírtaos e onde aínda atopen certezas de que o seu mundo vale tanto como o doutros e que segue aí, alegre e optimista, coas súas músicas e tradicións, á marxe de telelixos, haters, inaccesibles plataformas de pagamento, discriminacións tecnolóxicas e metaversos fríos que se aveciñan.
Un espazo, un programa que nunca tería cabida en ningunha televisión privada sinxelamente porque estes vellos non son rendibles, carecen de poder adquisitivo, non consumen, non son —na súa linguaxe— un target comercial. Por iso estamos orgullosos de dedicar o noso tempo ao recoñecemento e respecto a aqueles que traballaron por tantos dereitos que agora gozamos. Porque creemos que a principal audiencia dunha televisión pública é a dignidade.
Paul e Laura acabaron mal. Ou ben, segundo mírese. Suicidáronse xuntos. Pactaran non chegar aos setenta anos «antes que a implacable vellez, que me vai quitando un tras outro os praceres e as alegrías da existencia, paralice a miña enerxía e acabe coa miña vontade, converténdome nunha carga para min mesmo e para os demais».
Pena, se Paul fose galego, se posuíse esa capacidade de sufrimento, aínda quedarían moitos anos de brisca, dominou e, xunto a Laura, de festas, moitas festas, comidas, verbenas… e os venres, por suposto, Luar.
* Teo Manuel Abad é director de «Luar».