Ano 2020, un anticipo do clima do futuro

SOCIEDADE

STEPHEN LAM

O ano da pandemia global e con máis eventos extremos pode acabar sendo, ademais, o máis cálido

26 sep 2020 . Actualizado ás 05:00 h.

Na propagación da Peste Negra por Europa, que diezmó a poboación a mediados do século XIV, xogou un papel vital o clima. A ciencia publicou esta relación nun artigo no 2015 na prestixiosa revista Proceedings of the National Academy of Sciences. Talvez cos anos acábese descubrindo que mesmo a pandemia do covid-19, que paralizou o mundo, non é outra cousa que unha manifestación do cambio climático. Do que non cabe dúbida é de que o 2020 será un ano sinalado na historia do clima. Agora mesmo está en xogo que remate sendo o máis cálido. Isto non debería sorprender demasiado senón fóra porque non intervén O Neno, o evento que favorece que a temperatura global aumente, como fixo no 2016, que ostenta a marca. Ao contrario, no Pacífico ecuatorial está a desenvolverse A Nena, que tende a arrefriar o planeta. Sería toda unha sorpresa se acaba superándoo e unha proba definitiva da inercia do quecemento global.

Antártida e Australia

Os primeiros sinais chegaron desde o hemisferio sur. Australia sufriu unha vaga de incendios sen precedentes durante un verán moi cálido e seco. Na Antártida o termómetro acadou o valor máis alto desde que hai rexistros; 18,1 graos. Logo sóubose que ambos os eventos eran consecuencia dun quecemento inédito da estratosfera polar. Esta anomalía no verán austral tivo a súa pegada no inverno boreal. A configuración atmosférica provocou que os meses invernais fosen os máis cálidos na historia de Europa.

A situación en Siberia

En maio o mundo coñeceu a situación en Siberia. As anomalías térmicas positivas (valores por amais da media climatolóxica) sumaban seis graos por quinto mes consecutivo. En Moscova chegaron ata oito, a máis elevada que se mediu na historia en calquera parte do mundo. O termómetro subiu algunha xornada ata os 38 graos en localidades do Círculo Polar Ártico. Os efectos non tardaron en chegar. O día 29 unha central hidroeléctrica vertía 21.000 toneladas de hidrocarburos xerado un desastre ambiental. A fusión do chan conxelado provocou que as estruturas físicas rompesen os depósitos. A deterioración do permafrost converteuse nun serio problema para os rusos.

Verán de marcas

O período estival deixou varios rexistros extremos. En Galicia o mes de xullo será lembrado como o máis cálido e seco da serie histórica. En moitas estacións meteorolóxicas non se rexistraron precipitacións. Un escenario que se sairía do habitual mesmo no peor escenario climático no 2100. Mentres, no Ártico a superficie acadou o seu segundo nivel máis baixo na súa historia.

Incendios en California

En California, como en Galicia, os incendios son un drama que se repite verán tras verán. Pero o quecemento global favorece que cada vez sexan máis devastadores. As imaxes de cidades como San Francisco envolvidas polo fume eran realmente apocalípticas. «As condicións climáticas de California están mudando cara unha maior extensión do período con risco de incendios, algo que con moita probabilidade é consecuencia do cambio climático. A acumulación de combustible que se detecta, unido a un incremento das temperaturas extrema está a dar orixe cada vez máis a megaincendios, de máis de 10.000 hectáreas. En Galicia na zona oriental está medida unha maior sequidade do combustible dos últimos anos. Isto unido á mudanza do clima podería xustificar os incendios deste ano», recoñece Francisco Díaz-Fierros, catedrático emérito de Edafología na Universidade de Santiago.

Sen nomes no Atlántico

O veciño océano dá boa conta das condicións tan excepcionais. O Centro Nacional de Furacáns quedou sen nomes para bautizar aos ciclóns tropicais. Só ocorrera algo parecido no 2005, un ano tráxico pola devastación do Katrina. Os científicos tiveron que acudir ao alfabeto grego. E aínda queda máis un mes para que remate a tempada. A temperatura da auga tan elevada explica a frenética actividade ciclónica.

O ser humano está trucando o dado do clima de tal xeito que a probabilidade de que se rexistren e coincidan todos estes eventos tan extremos sexa cada vez máis elevada. Só un anticipo do futuro.