Os compostos que desprende a selva son unha llamanda de atención sobre o estrés que sofre esta zona
26 jul 2020 . Actualizado ás 10:40 h.A ciencia hai anos que aprendeu a describir as fragrancias da natureza. Para iso, utiliza aparellos capaces de medir os seus ingredientes principais, os compostos orgánicos volátiles (COV). As plantas, os fungos, as bacterias e todos os animais desprenden estes produtos químicos naturais para comunicarse entre eles, son a súa linguaxe. Ana María Yáñez, investigadora do Creaf, leva anos descifrando as súas mensaxes e publica na revista Global Change Biology o estudo de revisión máis exhaustivo e actual feito ata o momento sobre o tema. Concretamente, sobre os compostos volátiles que emiten os bosques do Amazonas, os seus emisores máis importantes a alcance planetario.
Segundo o estudo, en 23 anos a deforestación, os incendios e o cambio climático fixeron aumentar a concentración de sesquiterprenos no aire amazónico, mentres que diminuíu a de isoprenos. O bosque tropical desprende estes dous compostos cando está nunha situación de estrés. Por unha banda, a evaporación de sesquiterpenos dispárase coa calor porque serve de protector fronte ás altas temperaturas. Polo outro, cando hai perda de biomasa (troncos e follas) por deforestación ou incendios, diminúen os isoprenos. O balance entre un e outro se utilizou como sinal para medir o estado de saúde do Amazonas. «O Amazonas fálanos coa súa linguaxe silenciosa e dinos que non está ben, que fai demasiada calor, que carece de auga e que está a perder árbores», comenta Ana María Yáñez, primeira autora do artigo.
Os sesquiterpenos son compostos orgánicos volátiles biogénicos de 15 carbonos, extremamente reactivos e con alto poder de formación de aerosois. Os isoprenos conteñen cinco carbonos, son máis comúns e abundantes, moi reactivos e con alto poder de formación de aerosois, pero en menor proporción respecto dos anteriores.
A revisión recolle todos os factores que configuran o cóctel de perfumes amazónico e pon en evidencia que todos eles se están vendo alterados pola actividade humana. «A composición e cantidade de compostos químicos que emiten os seres vivos, sobre todo as plantas, dependen moito da calor, pero tamén da humidade e da radiación solar, da vigorosidad da vexetación, das especies que hai, do momento do ano, se saen as follas, se florecen as plantas. Por iso, o cambio climático e a desaparición de bosques están a facer cambiar o aroma do planeta sobre todo no Amazonas».
O estudo revisou máis de 240 artigos publicados en revistas científicas sobre este tema, e contrastounos con datos e observacións vía satélite, así como con modelos matemáticos.