Un estudo da Caixa sobre o confinamento apunta á resistencia da xente de máis idade
29 may 2020 . Actualizado ás 17:55 h.Javier Yanguas (San Sebastián, 1965), director científico do programa de maiores da Fundación ‘a Caixa', dedicou os últimos meses a estudar o impacto do confinamento na terceira idade. E cre que, en xeral, os maiores hanse defendido bastante ben.
-Cales son as principais conclusións do estudo que están a elaborar?
-Fixemos un seguimento a máis de cen presentas durante estes días cun perfil de idade moi diverso, porque os hai de 65 e outros que poderían ser os seus pais, xa que teñen máis de 90 anos. Así que hai moitas diferenzas. Pero pódese dicir que, aínda que ás veces o viviron de forma triste, tamén lle plantaron cara ao desánimo. Iso si é común, esa capacidade de loita. Así que a primeira lección é que os maiores non son só un grupo de risco, senón que teñen fortalezas e son capaces de adaptarse,
-Sempre pensamos que son vulnerables.
-Si, pero aínda que poidan ser vulnerables fisicamente, non o son psicolóxica ou socialmente. Bótanlle valor á vida. Tamén me gustaría apuntar o que nos dixo unha señora de máis de 90 anos: que isto non é unha guerra, que non hai tiroteos, nin bombas, nin fame; que si había moita morte, que a ela lle asustaba, pero que non era unha guerra.
-É verdade, pero seguro que a xente maior está a pasar por unha gran preocupación.
-Esta señora igual que outras persoas que entrevistamos dicían que si, que estaban preocupadas. Pola súa saúde, por xente que coñecían e que morrera. Pero talvez mostraban máis preocupación polo que vén, polas consecuencias económicas. E é curioso, porque os máis vulnerables confiaban en que imos saír e os menos vulnerables mostraban máis dúbidas. En xeral, víaselles unha maior preocupación polas xeracións máis novas que por eles mesmos.
-O colapso nas ucis chegou ao momento de que algúns sanitarios tiveron que elixir que vidas salvar porque non había recursos para todos. Cando tes unha idade moi avanzada, iso tense que vivir con moita dor.
-Si, claro. E con medo. A comunicación podíase ter feito moito mellor. Porque é máis risco ter un problema no corazón que ter unha idade. É a condición de saúde, non a idade. E os maiores hano vivido con angustia porque pensaron: «Son grupo de risco, voume morrer». Porque é o que se oía: «Non hai respiradores para todos, non hai sitio na uci...». Eu creo que todo iso se podía ter contado doutro xeito. Ás veces, a saúde pública leva mal coa humanidade.
-Moitos maiores viven sos. Convivir coa soidade halles axudado a soportar o confinamento?
-O confinamento hanos levado ao illamento social. E o illamento e a soidade son dúas cousas distintas. A xente maior que tiña soidade, amais da soidade halle caído o illamento. Os que non estaban sos non van ter soidade. A soidade é un sentimento subxectivo e non ten que ver con que esteas rodeado de persoas ou illado. Os que mellor levaron o confinamento son os que saben xestionar a súa soidade. Hai maiores que se organizan e saben vivir a súa soidade e outros que a padecen.
-Como están afrontando os maiores o desescalado? Teñen medo a saír?
-Hai de todo. Os que saen sen problema, os que non queren facelo porque teñen medo e os que baixan aos soportais porque saben que necesitan facer exercicio físico e que o non moverse ten consecuencias para a saúde. Tamén creo que moitos necesitan axuda psicolóxica porque toda esta situación lles fixo sentirse vulnerables. E vivir con medo é complicado.
-A verdade é que aos maiores hanlles dado o espazo de tempo máis limitado para saír.
-Porque non se lles considerou adultos, responsables. Moitos maiores hanse rebelado contra isto. Eu creo que teñen que recuperar o control da súa propia vida, os maiores deben recuperar a rúa. Como facelo? Pois mantendo as distancias, levando máscaras e evitando as multitudes. E temos que facilitar que poidan facelo.
-A pesar de todo, ata que non se ache unha vacina ou unha terapia contra o covid-19, haberá medo.
-Pero é que todos imos ter que aprender a vivir nesa especie de vulnerabilidade. Eu creo que ninguén sabe moi ben o que vén. Debemos aprender que os contactos sociais non poderán ser tan intensos, que hai que protexerse, lavarse ben as mans... Temos que aprender a manexar a incerteza. E vainos a custar moito, porque nos sentiamos invulnerables. E o que mellor se adapte é o que mellor o vai levar. Aínda que isto é unha realidade que vén sen manual de instrucións.
-Din que somos máis felices a medida que nos facemos maiores. É verdade?
-Si. Chámase o paradoxo do benestar na vellez. E, basicamente, o que di é que, a medida que envellecemos hai unha maior integración entre o que pensamos e o que sentimos e que iso nos proporciona maior benestar. E, ademais, aplicamos o rumbo positivo da memoria, é dicir, acordámonos máis das cousas que están tinguidas de emocións positivas.
«Deberiamos facer unha reflexión profunda sobre os coidados»
O problema das residencias tivo tamén un impacto moi importante entre as persoas maiores. Yanguas teno moi presente.
-Tamén vimos o que ocorreu nas residencias. Foi como levantar a alfombra.
-Xa sabiamos que isto estaba así, que non tiñamos uns coidados de longa duración como se merece este país. Sacounos as costuras sobre o modelo de atención: como se ían illar se están en cuartos dobres? Fálase agora de sanitarizar as residencias. Eu creo que non. As residencias teñen un sentido único: maximizar a vida. E iso non é só permanecer vivo, é ter relacións, proxectos, gozar. Nun hospital cúranche, pero non se vive. A vida é outra cousa.
-Talvez teñamos aprendido unha lección. Cre que cambiará o modelo?
-Deberiamos facer unha reflexión profunda sobre todo o que ten que ver cos coidados. A nosa sociedade non ten sentido se non nos coidamos os uns aos outros. Teño dúbidas de que esta crise nos faga aprender algo, porque a condición humana aprende lenta. A pensadora Simone de Beauvoir dicía que nos custa recoñecernos nos vellos que seremos. E creo que iso é o que nos pasa.
