Os dez días que nunca existiron

BIODIVERSA GALICIA

Para axustar o calendario aos fenómenos astronómicos, no mes de outubro de 1582 tomouse unha medida moi extrema

08 oct 2019 . Actualizado ás 11:23 h.

A historia da humanidade representa unha procura continua de aplicar unha lóxica á organización do tempo en función de os fenómenos astronómicos. Pero o Cosmos non é tan ordenado como lles gustaría aos seres humanos. Debido ao movemento de precesión da Terra, parecido ao dunha peonza, a duración que necesita para completar unha volta ao redor do Sol non é unha cifra redonda. Tarda exactamente 365 días 5 horas 48 minutos e 45,5 segundos. No día a día non estamos acostumados traballar con decimais pero se unicamente se mide o ano con 365 días e non se realiza ningunha corrección, as datas iríanse desfasando respecto ao reloxo astronómico.

Un dos primeiros intentos coñecidos de crear un calendario levou a cabo durante a época dos romanos. Aquel modelo presentaba grandes deficiencias. Non só tiña dez meses senón que ademais había días sen meses asignados. A Julio César preocupáballe este desaxuste e para corrixilo encargou deseñar outro que permitise sincronizalo coas estacións do ano. É dicir, que a primavera, o verán, o outono e o inverno comezasen sempre nos mesmos meses.

No Concilio de Nicea celebrado no ano 325 despois de Cristo establecer que o inicio de a estación primaveral fose o 21 de marzo. Esta medida orixinou a primeira reforma do calendario, a juliana, impulsada polo propio Julio Cesar. Tamén se propuxo que cada catro anos houbese un con 366 días, o que bautizaron como bisiesto. Isto corrixía as cinco horas adicionais. Un sistema que funcionou moi ben durante os primeiros anos pero que non tivo en conta o desfasamento que xeraban os minutos e segundos adicionais. Como consecuencia, a primavera comezou a adiantarse a razón dun día cada 128 anos. Desta forma en 1582, a estación primaveral comezou un 11 de marzo. O problema do calendario, lonxe de mellorar, empeoraba.

O papa Gregorio XIII quixo solucionar este novo conflito reunindo a un grupo de científicos na coñecida como comisión do calendario. Entre os seus membros destacaba Cristóbal Clavio, un astrónomo que fora proposto por Galileo Galilei. Tras escoitar as solucións dos científicos, Gregorio XIII tomou dúas decisións. Unha delas foi bastante radical. Ordenou que ese mesmo ano, despois do 4 de outubro non fose o 5, senón o 15. É dicir, a historia coñecida está incompleta, fáltanlle dez días. Ademais, realizou unha segunda reforma do calendario de tal modo que deixaron de ser bisiestos os últimos anos de século que non fosen divisibles por 400. Con esta outra modificación, o calendario actual aos poucos vai axustándose á duración exacta do ano trópico.