Operan no Hospital Quirón da Coruña a un neno portugués cunha técnica innovadora para metástasis pulmonar. A familia pide axuda ao goberno luso se se somete a unha sétima intervención
20 sep 2019 . Actualizado ás 12:05 h.A loita de Miguel cabe nos seus 3 anos e escasos 10 meses. Pouco tempo para tan contados respiros. Miguel soprará catro velas o 29 de novembro, «pero levamos arrastrando esta enfermidade desde hai 2 anos e 4 meses», di con precisión case cirúrxica Ricardo. Viuno pasar por seis operacións e sabe xa de hospitais moito máis do que quixese este pai. «Intentámolo todo», di. Non dubidou en agarrar cantos cravos atopou nunha guerra sen cuartel e coa súa muller, Filomena, plantar cara ao cancro do seu fillo. Ata saír do país.
A familia Matos empezou a librar esta loita no Porto, onde viven, e cando as portas se foron pechando, cruzaron fronteiras. Tampouco titubearon para deixar facer ao seu pequeno unha intervención nova. Foi na Coruña, no Hospital Quirón, fai quince días. Alí abriuse unha paréntese a unha enfermidade tan cruel que, a pesar de tanto guindo e pelexa, segue o seu curso. «Unha pena non saber antes de Diego», valora o pai sobre o cirurxián que lles deu unha tregua. Aínda vapuleado polas últimas cifras dos marcadores tumorales, resume así o papel de González Rivas, que se atreveu a probar unha abordaxe innovadora «cando xa ninguén quería operar a Miguel».
Cunha dor de tripa
Todo empezou cunha dor de barriga. «Descubrímolo por seica», di Ricardo no seu castelán-portugués das aciagas casualidades. Foron a urxencias porque o bebé se queixaba da tripa. Alí descubríronlle unha masa rara no fígado. Era un hepatoblastoma. Foi no Apóstolo do 2017. «Lémbroo ben porque Ana [a súa filla pequena] tiña 11 días». Aí e así comezou todo. «E todos estabamos convencidos de que estaba focalizado», rememora. Operárono e despois, quimioterapia. Pensaron que estaba solucionado, pero o ditoso marcador tumoral empezou a subir. «O cancro sempre vai un paso por diante», lamenta. A primeira metástasis apareceu no segundo aniversario de Miguel. De novo quirófano, quimio, máis agresiva e sen resultado. Entón faláronnos de operar, pero xa eran 13 metástasis. Estaba difícil dar cun cirurxián, ao final un decidiuse. Abríronlle os dous pulmóns, pero non puideron atopalas todas», describe. Foi no Instituto Portugués de Oncoloxía. «Entraron por detrás as catro veces, ten cortes de 10 centímetros, e do pulmón dereito retiráronlle un lóbulo completo», debulla Ricardo.
Foi a súa tía, que é médica, a que «descubriu a técnica menos invasiva de Diego», explica o pai. «Non queriamos que sufrise tanto e decidimos irnos a Coruña». «Aquí en Porto, cada vez eran 6-7 días en recuperación, entre morfinas... aí saíu do quirófano e xa estaba esperto e sentado, ao día seguinte camiñando e xa volvemos a casa». «Unha pena que non soubésemos antes de Diego», repite.
Miguel «empeza a facer preguntas... e acórdase das cousas. Xa se fai máis difícil, un pouco máis difícil», explica o cabeza de familia tras o último torpedo do marcador en plena liña de flotación. Agora «estamos a mirar para o futuro —farfulla—, entendemos que terá que haber outra operación e non hai posibilidade de continuar polo privado», explícase. O esforzo e as forzas vanse esgotando. Pediron axuda do Hospital de Porto: «A ver se o cirurxián nos pasa unha declaración dicindo que a técnica non está dispoñible no noso país para que a Administración pague o tratamento fóra». E nesas están, buscando un raio de esperanza para Miguel. «Levalo todo é difícil, temos axuda dos avós, pero é moi moi difícil..., pero non queda outra opción que continuar», conclúe.
«Volver operalo cunha cirurxía aberta era moi agresivo»
O cirurxián coruñés que creou a técnica Uniportal para extirpar o cancro de pulmón a través dun só orificio interveu no Hospital Quirón ao pequeno o 4 de setembro. «Cada lesión nova en Miguel aparecía nunha zona peor, e outra cirurxía aberta... volver operalo así era moi agresivo e arriscado», di Diego González Rivas. Ademais, «xa pasara por un par de toracotomías e cada operación é máis complicada que a anterior porque hai moitas adherencias».
«Os pais estaban desesperados», lembra polas chamadas que recibiu. Viu o primeiro tac e «non nos parecía unha lesión clara para operar, era moi pequena.» Así que repetiron o escáner. O neno «estaba con quimio a lume de biqueira, levábaa moi mal» e a lesión crecera. E decidiuse: «Ocorréuseme facer unha abordaxe subxifoideo, unha variante da miña técnica». No canto de entrar polo tórax, fíxoo «por amais do diafragma, pero por baixo do esternón, cun buraco moi pequeno. É menos doloroso porque non tocas os nervios intercostales», explica. Cunha cámara de vídeo e o instrumental, necesitou apenas unha incisión de dous centímetros para entrar: «Fomos despegando o pulmón adherido pola cirurxía previa, chegamos á lesión e quitámola», relata. Non foi necesario nin drenaxe torácica, ás dúas horas o neno estaba a camiñar. «Os pais non llo crían, estaba a correr pola planta, foise de alta ás 24 horas e sen dor».
Esta abordaxe en nenos «é máis complexo porque todo é moito máis pequeno e o material non está adaptado», subliña. Estaba tamén a necesidade de contar cun centro «preparado para este tipo de cirurxías pediátricas» e anestesistas «expertos que saiban manexar a vía aérea e facer entubación selectiva en nenos». No seu caso, contou para iso con Humberto Aymerich, e co seu equipo de cirurxiáns, Mercedes da Torre e Ricardo Fernández Prado.