A avaliación do neurólogo gaña peso na detección precoz do alzhéimer

Elisa Álvarez González
Elisa Álvarez SANTIAGO/LA VOZ

SOCIEDADE

SANDRA ALONSO

Un estudo do CHUS demostra que o diagnóstico non se debe apoiar só nos biomarcadores

26 sep 2019 . Actualizado ás 16:36 h.

Antes só podía facerse un diagnóstico de alzhéimer cando o paciente tiña síntomas clínicos. É dicir, tarde. A día de hoxe, e tras décadas de investigación, existe consenso en que pode detectarse esta enfermidade de forma precoz en base a biomarcadores. Non é algo que se faga na clínica —onde só se aplica a enfermos con demencia avanzada—, pero si en investigación. O biomarcador establécese a través dunha punción lumbar na que se extrae líquido cefalorraquídeo para medir os valores de dúas proteínas: beta-amiloide e tau. Se están alterados, enténdese que haberá enfermidade de Alzheimer.

Pero esta premisa non é inamovible. O investigador Alexis Moscoso levou a cabo un estudo no servizo de medicamento nuclear do CHUS, dentro do proxecto Early2Alz para o diagnóstico precoz do alzhéimer, que demostra que os biomarcadores non o son toda á hora de desenvolver a enfermidade. «Atopámonos con que a avaliación neuropsicolóxica dá valor predictivo. É dicir, aínda tendo o perfil máis malo de todos nos biomarcadores, se o test neuropsicolóxico é bastante bo, terás a metade de probabilidades de progresar a demencia a medio prazo», explica Moscoso.

Os resultados do traballo hanse publicado nunha das revistas de maior prestixio en alzhéimer, Neurobiology of aging, e demostran que a avaliación cognitiva que fai o neurólogo é igualmente relevante para identificar aos pacientes que terán esta demencia, e non só os biomarcadores. Por que? Para responder hai que pór amais da mesa a manida reserva cognitiva, esa capacidade que ten o cerebro de determinadas persoas —por exemplo con máis nivel cultural e educativo— para reacomodarse e manterse sen deterioración cognitiva, «estes pacientes tardan máis en desenvolver a demencia e, polo tanto, resisten máis», apunta este investigador. A conclusión que quere remarcar o estudo é que aínda que as investigacións recentes se centran nos biomarcadores, non hai que esquecer outros aspectos na futura deterioración cognitiva. Os investigadores utilizaron pacientes recrutados nos Estados Unidos e Canadá, en concreto 387, con biomarcadores de líquido cefalorraquídeo e resonancia magnética e un seguimento de ata once anos.

Neuroimagen

O equipo, coordinado por Pablo Aguiar e no que tamén participan o neurólogo José Manuel Aldrey e a médico nuclear Julia Cortés, quere avanzar agora na neuroimagen, xa que a análise das proteínas que se fai coa punción lumbar pode levar lla cabo, e mellor, con técnicas de medicamento nuclear, en concreto cun PET.

O gran drama do alzhéimer é a ausencia de tratamento. Todos os ensaios que se fixeron, centrados en pacientes con demencia ou con deterioración cognitiva leve pero en fases avanzadas, fracasaron. Por iso é polo que agora se traballe en ir aos primeiros estadios, cando os individuos están sutilmente deteriorados ou mesmo cognitivamente normais. Se se lograse un tratamento eficaz poderíase aplicar incluso un cribado —cos biomarcadores— para atallar canto antes a enfermidade. «De momento non hai ese tratamento, pero a experiencia dinos que probablemente ese sexa o camiño», explica Alexis. Un camiño no que aínda faltan metros, pero no que se avanzaron quilómetros.