«A xente morre de ébola nas súas casas porque ten medo de ir ao hospital»

Adriano Ferreiro / R.R. REDACCIÓN/ LA VOZ

SOCIEDADE

Pablo Garrigos / MSF

Sanitarios que traballan na epidemia na República do Congo contan a súa experiencia

19 jul 2021 . Actualizado ás 19:02 h.

A situación na República Democrática do Congo non empeorou. Segue sendo igual de desesperada. Aos especialistas e equipos que levan meses traballando sobre o terreo non lles sorprendeu que a Organización Mundial da Saúde (OMS) teña declarado de urxencia internacional a epidemia de ébola  que o país sofre desde hai un ano. Estaba máis que xustificada.

O sentir xeral no Congo é que a situación leva empeorando desde hai varios meses, ata chegar ao descontrol no que se atopa sumida agora a epidemia. O 1 de agosto, cumprirase o primeiro aniversario do brote de ébola na República Democrática do Congo. Entón estendíase polo país dun xeito lento. Os primeiros casos déronse en zonas rurais con malas comunicacións e de baixa densidade de poboación. Con todo, nas últimas semanas estendeuse con facilidade ata chegar a unha das grandes cidades do país, Goma, cun millón de habitantes. É o que desatou a alarma ata converter o episodio nunha «urxencia internacional».

Luis Encinas , enfermeiro pediatra de Médicos sen Fronteiras (MSF), coñece de preto a enfermidade, ao ter traballado nas epidemias de Liberia , Guinea ou Serra Leona, cando se orixinou fai catro anos o brote máis mortífero da historia. Para Luis, que se desenvolva a epidemia nunha zona rural supón unha disxuntiva. Ten vantaxes e inconvenientes: «Se falamos de zonas remotas, canto máis remoto, menos xente hai e prodúcese un illamento natural. Ao chegar a grandes cidades, está menos controlado», explica. Con todo, este illamento dificulta levar un tratamento aos afectados. «Resulta complicado chegar ata alí. En Guinea ou Liberia, as comunicacións por estrada eran moi superiores. Os enfermos chegaban antes aos hospitais, e con eles tamén viaxaba con máis rapidez a enfermidade», di Luis ao comparar a situación no Congo coa vivida en África occidental. As comunicacións no país do ecuador africano deixan moito que desexar. «Enfrontámonos a malas estradas e comunicacións. Para percorrer 50 quilómetros necesitas ao redor de tres horas». Esta dificultade de acceso fai que algúns casos se compliquen, pois o tempo que se tarda en facer chegar as terapias fai que aumente o perigo.

Desde Médicos do Mundo, a coordinadora sanitaria na República Democrática do Congo, Hydra González, resalta esta complexidade. «Na capital, os equipos son máis coñecedores, é unha xestión centralizada», explica.

Epidemia do medo

«Sempre dicimos que cando chega a epidemia do ébola, tamén chega a epidemia do medo» din desde MSF. As organizacións que traballan sobre o terreo, aprecian unha gran falta de confianza por parte da poboación. «Dous de cada tres presentas afectadas polo ébola morren nas súas casas», afirma Luis. Un dato como este representa que a poboación ten medo de ir a un hospital, de deixarse tratar polos especialistas. «A xente non confía. Deixarse en mans da cultura estraña non é tarefa doado», resalta Hydra. «Hai un rexeitamento enorme. Teñen medo ás preguntas dos equipos médicos estranxeiros e estraños ou ás ambulancias. Que llos leven e non se saiba máis de eles». Esta voluntaria leva poucos meses traballando na República do Congo. Con todo, aprecia con claridade que existe unha «falta de sensibilización» no trato cara á poboación.

Louise Annaud / MSF

Cre que para traballar nunha mesma dirección e reducir o impacto desta epidemia hai que dar un servizo de calidade aos afectados, con melloras na comunicación e cun trato máis personalizado. «Hai que chegar á persoa con amor, con cariño, con achegamento», di. «O problema -engade- está en que hai que facer á poboación partícipe do problema».

Unha das vías de actuación de Médicos do Mundo incide no ámbito psicosexual. Esta vía busca chegar ás persoas afectadas polo virus e aos seus achegados a través de equipos psicolóxicos para diminuír o risco do estigma, mellorar a calidade da intervención e a comunicación.

O segundo ámbito de actuación pasa por dar formación aos sanitarios para previr e controlar a infección. Os médicos locais están concienciados, coñecen a enfermidade, pero non dispoñen nin dos medios nin dos protocolos suficientes como para facerlle fronte. O Goberno tamén coñece ben o desafío ao que se enfronta. «Non hai un intento de camuflaxe, son conscientes e transparentes do que ocorre no país; teñen un plan de acción, pero que funcione é outra cousa», confirma Luis.

Un camiño difícil

«Estamos ante un sistema moi fráxil, moi deficiente co que hai unha relación de desconfianza entre a sociedade», di Hydra. Ademais, a inestabilidade agrávase se falamos das agresións que reciben os voluntarios. «O persoal sanitario está exposto a ataques, incendios, atentados... Déronse máis de 170 ataques a persoal hospitalario», subliña Luis Encinas . Se a isto lle sumamos a falta de recursos, a situación complícase. «Atopamos cinco médicos por cada 10.000 habitantes. Iso é cinco veces por baixo do limiar de España», di.

A situación é preocupante, pero «non se van a pechar portas ou mercados» di Hydra. «Haberá que ver se os pasos que se dan son acertados ou se fai falta cambiar o protocolo», conclúe.