O bo tempo en Galicia non acaba de levantar cabeza. As situacións de sol e calor cóntanse cos dedos dunha man e, cando se rexistra algunha, non é capaz de manterse nin tres días consecutivos na comunidade. E a previsión a medio prazo sinala que chegarán dúas novas borrascas, este xoves e osábado . Todo isto mentres o resto de España e Europa rexistra temperaturas moi altas.
Que está a pasar?
O responsable das condicións tan inestables dos últimos meses é o anticiclón dos Azores, que se atopa moito máis debilitado do habitual nesta época do ano. Isto produce as sucesivas configuracións de nubes, néboas e tormentas. «A corrente en chorro atópase moi meridional, xerando grandes ondas», apunta Juan Añel, investigador en ciencias atmosféricas do grupo Ephyslab da Universidade de Vigo.
Que xeran as ondulaciones?
Os meandros canalizan aire cálido onde ascende e frío se descende. Galicia leva semanas na área de baixada, recibindo aire xélido que impide que o anticiclón poida remontar ao norte. «A configuración do jet stream é sorprendente. Por diante dás costas galegas enfila en vertical cara ou Reino Unido. Isto explica por que Galicia queda ao marxe dás altas temperaturas que se rexistran actualmente non resto dá Península e de Europa. Algo que tamén pasou durante a vaga de calor de xuño» apunta Añel.
Por que se comporta desta forma a corrente?
En realidade, o jet stream sempre presenta ondulaciones, pero poden ser máis ou menos pronunciadas. No inverno veñen dadas polas transferencias que hai entre a estratosfera e a troposfera. Cando se produce un fenómeno como un quecemento súbito estratosférico, o vórtice polar debilítase e comezan a formarse grandes meandros. «Isto ocorreu dende comezos de ano ata maio, e por iso houbo sucesivos episodios de frío e calor. En febreiro había xente bañándose en Samil mentres que nos Estados Unidos se rexistraba unha vaga de frío moi intensa. En verán ou que determina que haxa máis ou menos ondulacións é a diferenza térmica entre as latitudes medias e ou Ártico. Agora mesmo non polo norte estase a rexistrar unha importante anomalía positiva», recoñece Añel.
E cales son os efectos?
Debido á amplificación ártica (sen xeo a superficie terrestre absorbe radiación solar en lugar de devolvela ao espazo) o extremo norte do planeta sofre máis que ningunha outra zona os efectos do quecemento global. «A perdida de xeo este ano pode rematar sendo a máis intensa dende que existen rexistros. Isto afecta á Oscilación Ártica», asegura o investigador.
Que é a Oscilación Ártica?
Determina a diferenza de presión entre as latitudes medias e o Ártico. «Leva en fase negativa durante un período inusualmente longo, desde principios de abril. Isto produce unhas condicións cálidas no Ártico e máis frías nas latitudes medias», comenta Judah Coehn, un dos maiores expertos do mundo nos efectos que o desxeo ten sobre a meteoroloxía no hemisferio boreal. Ademais da AO tamén existe a NAVE (Oscilación do Atlántico Norte), que se rexe pola diferenza de presión entre as borrascas de Islandia e o anticiclón dos Azores. Mantense en fase negativa de forma continua desde fai tres meses, unha situación que non se rexistraba desde o ano 1900.
É unha situación nova?
«As expectativas son que o jet stream debilitarase co cambio climático. O quecemento acelerado do Ártico está a levar a unha diferenza menor de temperatura entre o ecuador e o polo no hemisferio norte. A corrente de chorro aliméntase deste gradiente de temperatura, dando como resultado un enfraquecemento da corrente. O jet stream máis lento e máis amplificado produce un clima máis extremo que inclúe ondas de calor e frío, inundacións e secas», apunta Cohen, científico do Instituto de Tecnoloxía de Massachusetts.
Cal é a previsión a medio prazo?
Os modelos meteorolóxicos están tendo moitas dificultades para traballar coa configuración actual e, xa que logo, anticipar que cabe agardar a medio e longo prazo. A situación está a ser tan cambiante que o que dicían fai unha semana xa non ten validez ningunha. Agora mesmo indican que a Oscilación Ártica se manterá nunha fase neutral polo menos durante a próxima semana.
Como afectará a Galicia?
Mentres a OA e a NAVE non entren nunha fase positiva, seguirán descendendo masas de aire frío desde o Atlántico norte e impedindo que o anticiclón dos Azores poida estabilizarse e empezar a xerar tempo seco e cálido de forma continuada na comunidade.