O noso corpo non está preparado para soportar unha vida hiperconectada
11 oct 2019 . Actualizado ás 17:51 h.O Homo tecnologicus espértase cada día co móbil na mesilla de noite ou debaixo da almofada. Ao abrir os ollos, o primeiro que ve é a pantalla do seu smartphone: un repaso polos wasaps sen ler, revisión ao e-mail, lectura das primeiras noticias do día... Todo, antes de saír da cama. De camiño ao traballo, a postura é a habitual, cascos postos e pescozo case sempre inclinado mirando cara abaixo. A vista no móbil por se chega algo, por se pasa algo, por se se perde algo. Non son nin as nove da mañá pero os dedos pulgares xa han tecleado decenas de centos de palabras. Ao chegar ao seu posto, o Homo tecnologicus acende o computador, ao que estará a mirar ata a pausa para comer. Hora de revisar o teléfono. Computador, móbil, computador, móbil... ata chegar a casa. O momento de desconexión do día. Tempo para ver unha serie na televisión ou o comprimido. De novo, na cama, antes de pechar os ollos, contesta os últimos wasaps. Bota unha última ollada a esa prolongación do brazo que non soltou practicamente nas últimas 14 horas.
A tecnoloxía ao servizo do home comeza a ter consecuencias para a súa saúde. As doenzas asociadas á hiperconectividad chegan silenciosas para quedar.
Síndrome visual informático
«O sistema visual evolucionou durante o desenvolvemento da nosa especie para ver, fundamentalmente, de lonxe e, ocasionalmente, de preto. Sempre mirando á luz que se reflicte nos obxectos. Desde fai moi pouco tempo isto cambiou drasticamente. A maior parte do tempo miramos de preto e, ademais, miramos a luz que emite directamente a pantalla. Todo isto vai causar unha serie de síntomas que se engloban na denominada síndrome visual informático. Picor de ollos, fatiga visual, visión borrosa, sequidade ocular (ao fixar a vista diminúe o parpadeo) e que se completa con dor de pescozo, de cabeza, de ombros... Unha síndrome que padecen o 90 % das persoas que traballan máis de tres horas ao día diante dunha pantalla», asegura Eduardo Eiroa, Presidente do Colexio de Ópticos-Optometristas de Galicia.
A todo isto temos que sumar o auxe da miopía. Segundo a Sociedade Española de Miopía, en 40 anos, afectará ao 98 % da poboación. «Está demostrado que os nenos que pasan máis tempo ao aire libre teñen moitas menos posibilidades de padecer miopía. A luz natural favorece un mellor desenvolvemento visual», asegura o especialista.
«Cando non hai máis remedio que traballar diante do computador hai que seguir unhas regras. Cada tres horas diante dunha pantalla deber realizar un descanso de, como mínimo, 15 minutos. Cada 20 minutos, o descanso debe ser de 20 segundos. En ese parón hai que relaxar a vista mirando de lonxe. A poder ser, algo que estea fose da sala de traballo. Iso si, se imos estar 8 horas diante do computador imos ter problemas si ou si. Non habería que estar máis de 4 ou 5 horas diarias cunha pantalla de forma continua», recomenda Eduardo Eiroa que tamén enumera outras recomendacións: hai que procurar que a pantalla non produza reflexos, que estea situada nunha posición inferior á liña horizontal da mirada e a un mínimo de 40 centímetros. Tamén hai que intentar que haxa unha luz ambiental para que se estimule a visión periférica, é importante estar ben sentados para que o noso organismo non gaste enerxía de forma innecesaria e que a pantalla estea limpa».
Lesións musculoesqueléticas
«As tecnoloxías cernaron a nosa expresión do movemento. Cada vez somos máis sedentarios, temos ao alcance da nosa man a posibilidade de executar multitude de tarefas con imediatez e sen movernos. Os procesos actuais implican movementos selectivos sobre unhas determinadas estruturas corporais, o que fai que se xere dor musculoesquelético por mantemento de posturas durante moito tempo. O tempo é o factor clave» explica Fernando Ramos do Hospital Quirón da Coruña e Presidente da Asociación Española de Fisioterapeutas .
O seu consello é claro: a mellor postura é a que dura menos tempo. A mellor postura é cambiar de postura. Un exemplo? Se se está diante do computador, o especialista recomenda que, cada vez que chegue un e-mail, estiremos as costas, levemos os ombros e a cabeza cara atrás e, despois, continuemos facendo o que estabamos a facer. «Todas as posturas que adoptamos por culpa da tecnoloxía son sempre en flexión, inclinados cara adiante. Estamos creando un desequilibrio entre a musculatura que nos flexiona e a que nos estende», asegura.
«A dor lumbar derivada de estar moito tempo sentados está presente no 85 % da poboación nalgún momento da súa vida. En segundo lugar, temos a dor cervical e da rexión de ombros. Antes, a prevalencia era do 65 % pero incrementouse en case vinte puntos. Tamén está a dor relacionada co pulgar. Aínda non vemos moitos casos pero o problema é que o uso dos smartphones aínda é moi recente polo que o impacto real o teremos dentro duns anos. Esta era a patoloxía da costureira e estaba practicamente desaparecida. Xa hai revistas científicas que han recollidos casos de whatsappitis , unha dor e entumecimiento incapacitante no pulgar. O uso do rato encheu as consultas dos famosos cóbados de tenista. A boneca é outro dos puntos quentes», comenta Fernando Ramos.
Problemas auditivos
«Os adolescentes de hoxe, que empezan a usar auriculares aos quince anos, estarán aos corenta coma se tivesen sesenta», mantén Juan Carlos Vázquez Varro, xefe de Otorrinolaringología do Complexo Hospitalario Universitario da Coruña.
«O que fai o ruído a altas intensidades é danar as células que están no caracol do oído interno e, ao danarse esas células, a onda sonora non se transforma nos impulsos eléctricos que van ao cerebro», explica o doutor.
Canta intensidade de son é prexudicial? «Non deberiamos estar expostos a ruídos que superen os 85 decibeis». Iso equivale, no tráfico dunha cidade, ao ruído que fan os camións pesados. Unha discoteca está a uns 105 dB e unha conversación entre dúas persoas rolda os 60. Como saber se o volume do noso móbil está por amais dese límite? «Se eu estou ao lado dunha persoa con cascos e oio algo dos que está a escoitar é que supera ese limiar. Se non oio nada poderiamos considerar que ten un volume adecuado».
Pero a xente tamén leva auriculares para abstraerse do ruído que hai ao seu redor e «a solución para logralo é subir o volume. O máis común é levalo por amais deses 85 decibeis e iso é unha bomba», afirma o otorrino.
A intensidade é fundamental para non danar o oído pero tamén temos que prestar atención á duración. Segundo a OMS, non se debería escoita música con estes dispositivos máis dunha hora ao día. «Nin sequera aí está o límite porque escoitar música unha hora diaria a un volume moi alto tamén fai moito dano. A solución é sinxela: hai que pór a música baixa».
Inquedanza e estrés
Corpo e mente van da man así que, non é de estrañar, que o uso abusivo das novas tecnoloxías tamén teña consecuencias psicolóxicas.
Nomofobia (non-mobile-phone phobia) é o nome co que se definiu o medo a estar sen móbil. Non é unha patoloxía declarada porque a Organización Mundial da Saúde aínda non a recoñeceu, como si fixo cos trastornos causados polos videoxogos, aínda que si é un fenómeno social. Os síntomas? Inquedanza, taquicardias e pensamentos obsesivos. Unha das enfermidades do século XXI. A obsesión pola tecnoloxía é unha realidade.
O insomnio é outra das grandes consecuencias. O uso de dispositivos electrónicos como comprimidos, móbiles e aplicacións de mensaxería xusto antes de durmir dificulta a conciliación do soño. A luz que emiten reduce a cantidade de melatonina que segrega o cerebro (a hormona que favorece a relaxación e a somnolencia e regula o soño e a vixilia), dificultando así o soño e a súa calidade.
En resumo? Cegos, xordos, mancos e deprimidos. Levándoo ao extremo, si, pero exceder os límites é demasiado doado cun móbil na man.