O toque manual de campá será declarado polo Goberno como manifestación representativa do patrimonio cultural inmaterial. Nunha aldea de Caldas de Reis está o único taller artesanal de fundición
03 abr 2019 . Actualizado ás 11:32 h.José Enrique López Ocampo, Chicho, creceu e xogou de neno no taller de campás que tiñan o seu pai e o seu avó. Aos seus 41 anos, e desde fai tres, está a cargo de este oficio artesán na fundición situada na praza Loyola de Palacio de Badoucos, en Arcos dá Condesa (Caldas de Reis). É un lugar cunha atmosfera especial e moita historia detrás. Os Ocampo, conta Chicho, eran artesáns nómades e asentáronse en Arcos en 1630. O actual taller é o terceiro dos que houbo na parroquia e data do século XIX.
É un sitio fresco e húmido onde se respira moita paz. Chicho confesa que con 15 anos non lle apetecía gañarse a vida fundindo campás de bronce. Pero a cousa cambiou. Con 20 axudaba ao seu pai, Enrique López García, hoxe xubilado, no taller. Aprendeu o oficio, gustoulle e aí segue. Mentres dá para comer ao gato dun veciño falecido, explica que o proceso de fundición dunha campá segue sendo totalmente artesanal. «Somos o único taller que hai en Galicia e penso que deste tipo tamén en España, pero isto non se valora», di. Cando chega un encargo dunha campá o proceso iníciase cunhas táboas de madeira. Márcase o diámetro da peza e cuns ladrillos faise a base duns moldes ocos por dentro.
Ao molde exterior dáselle un baño de cera. «Ao final tes tres moldes; separas os tres, pos o primeiro e o terceiro e tapas o molde con terra. Hai que tapar con terra e compactar ben», detalla. Chega despois o momento de máis tensión: a fundición. Previamente, o bronce, ben en lingotes ou en aliaxe (cobre e estaño), traído de Cataluña ou de Milán -dependendo do prezo-, fúndese no forno durante unhas seis horas. «Sae líquido coma a auga, de cor laranxa e a 1.200 graos», comenta o mestre campanero. O bronce sae do forno, onde se usa leña de piñeiro, por unha canle, e por uns pequenos buracos entra nas campás. O normal é aproveitar o proceso para facer varias pezas dunha vez. «Depende do tamaño; se son pequenas podo facer ata sete á vez». Completado o proceso, hai que deixar arrefriar a campá durante tres ou catro días, desenterrarla e limpar os restos cunha máquina provista dun cepillo.
Ver en directo o proceso de fundición é todo un acontecemento. A Chicho non lle gusta demasiado contar con público, porque é un momento delicado. «A tensión é máxima, pode saltar algo ou haber un tapón. Nunca pasou nada, pero hai que tomar moitas precaucións». Pódese vivir hoxe en día como campanero? O home sorrí. «Pódese, pero dependes moito dos encargos, hai anos bos e anos peores. Eu teño traballo todos os días. O soldo é normal, non un bo soldo, algo máis de mileurista se vai ben», subliña.
No taller Ocampo fúndense unhas vinte campás ao ano. Estas semanas ten encargos para Aguiño (Ribeira), Buxantes (Dumbría), Ordes e Loimil (A Estrada). A maioría das campás de Galicia proceden de Arcos. Aí fundíronse campás para Asturias, para a catedral da Almudena (Madrid), para México e África, en concreto dous para Turkana (Kenia).