Europa financia a investigación dun galego para desvelar como se creou a materia xusto despois do «big bang»
SOCIEDADE
Carlos Salgado, do Instituto Galego de Física de Altas Enerxías, é o segundo científico que traballa en Galicia en acceder ao elitista programa Advanced Grant
28 mares 2019 . Actualizado ás 16:55 h.Pense nun dedo, unha cadeira, un frigorífico ou en calquera obxecto animado ou inanimado que se atope ao seu redor. E agora imaxínese que se puidesen fundir a unha temperatura 100.000 veces superior á que se xera no interior do Sol. Obteríase unha especie de sopa, un plasma líquido formado por quarks e gluones que constitúe o material primigenio que se formou no universo un micro instante despois do «big bang».
Esta simulación é neste momento imposible, pero si existe a posibilidade de recrealo mediante o choque de núcleos de chumbo que se realiza no Gran Colisionador de Hadrones de Xenebra (LHC). É o que permitiu coñecer varias das propiedades de leste plasma do que xurdiu todo o que vemos e coñecemos. Pero queda pendente unha gran interrogante, un misterio que segue intrigando aos físicos: como se formou. Pescudalo equivale a coñecer como se formou o cosmos. E é a pregunta á que intentará responder o físico galego Carlos Salgado, director do Instituto Galego de Física de Altas Enerxías da USC, grazas a unha axuda do elitista programa Advanced Grant do Consello Europeo de Investigación (ERC), destinado a financiar proxectos na fronteira do coñecemento que permitan romper as barreiras da ciencia e dirixido a investigadores excelentes.
De feito, Carlos Salgado é o segundo científico galego que traballa na comunidade que obtivo este recoñecemento, que lle supón un financiamento extra de 2.5 millóns de euros para realizar o seu traballo. O primeiro foi José Luis Mascareñas, director do Ciqus, tamén da USC. Con anterioridade recibiuno Luis Liz Marzán cando traballaba na Universidade de Vigo, pero pouco despois foi fichado polo Goberno vasco para dirixir o Centro de Investigación Cooperativa en Biomateriales CIC BiomaGune de San Sebastián, onde traballa actualmente.
«Nós podemos recrear o plasma primitivo ca colisión de partículas, coñecer incluso as sús propiedades, pero non sabemos explicar cómo se fixo, por que se creou», explica Carlos Salgado, que dedicará os próximos cinco anos a intentar resolver un dos segredos mellor gardados do universo. É un proxecto arriscado, moito máis aínda que o que lle valeu hai anos un Starting Grant, concedido tamén polo Consello Europeo de Investigación. «Ou normal é que cando che fas maior -advirte- vos proxectos sexan menos arriscados, pero este non é ou caso. É máis arriscado aínda».
Para comprender non sólo como empezou todo, senón como se formou todo o coñecido hai que retrotraerse no tempo. En concreto entre tres e cinco yoctosegundos, a unidade do tempo máis pequena que existe, despois do «big bang». Moito menos que un suspiro. Para pórse en situación pense que a luz tarda tres yoctosegundos, unha bilonésima dunha billonésima parte dun segundo, en atravesar un protón. Ou imaxine tamén que se un segundo fose tan grande como toda a idade do universo, ese tempo sería un millón de veces máis rápido que o parpadeo dun ollo. Algo totalmente ínfimo, pero suficiente, ou polo menos iso crese, para coñecer como nese micro instante creouse a materia. Pero para iso é necesario medir ese tempo, o que xa de seu supón un enorme desafío. «Ou que tes que facer é calibralo para poder medilo», explica Salgado.
É a porta para identificar o mecanismo físico que describe a creación da materia primigenia constituída a partir do plasma de quarks e gluones. O proxecto YoctoLHC propón utilizar de xeito novo un tipo de sondas, os jets ou chorros de partículas producidos a alta enerxía, para realizar unha imaxe temporal dos primeiros dez yoctosegundos da colisión e entender, desta forma, como se xerou o coñecido. A investigación levará a cabo no Instituto Galego de Altas Enerxías.
