Miguel Araújo, experto no impacto do cambio global nas especies, gaña o premio da Federación Europea de Ecoloxía
06 may 2019 . Actualizado ás 20:38 h.Miguel B. Araújo (Bruxelas, 1969), investigador do CSIC no Museo Nacional de Ciencias Naturais, é un dos maiores expertos mundiais no estudo sobre os efectos do cambio climático sobre a biodiversidade. As súas investigacións son clave para o desenvolvemento de modelos que axuden a predicir como repercutirá o cambio global a longo prazo e avaliar as consecuencias da actividade humana sobre a natureza. Un traballo que lle valeu os maiores galardóns, como o Jaime I en Protección do Medio Ambiente, ao que agora se suma a máxima distinción da Federación Europea de Ecoloxía, o Ernst Haeckel Price.
-Os científicos din que o planeta xa entrou na sexta extinción masiva de especies. O cambio climático foi decisivo?
-Non. Só é un factor máis. Realmente hai un debate sobre cando empezou a sexta extinción en masa, pero eu creo que se miramos cara atrás fíxoo coa primeira saída dos humanos de África, fai uns cen mil anos. Cando o home saíu de alí era unha especie invasora, moi agresiva, o que tivo un impacto brutal en moitos sitios do planeta.
-En que fase do proceso atopámonos agora?
-A primeira extinción en masa foi cando saíron os humanos de África e colonizaron os continentes; a segunda, cando empezamos a colonizar as illas; a terceira fase iniciouse cando empezamos a transformar dunha forma moi intensa as paisaxes coa revolución industrial e agrícola. Agora comezamos unha cuarta etapa na que estamos cambiando os ciclos geoquímicos da atmosfera e modificando o clima do planeta. A extinción en masa, realmente, vén detrás. É todo un procedemento de expansión da especie humana.
-Pero o cambio climático tamén afecta e vostede desenvolve modelos para detectalo. Que están a observar?
-É curioso, porque os impactos non van ser iguais en todas as partes do planeta. A desaparición do hábitat vai ser máis importante nas zonas do norte, especialmente na polar. Pero se che desprazas aos trópicos, por exemplo, non van desaparecer. Ao revés, van aumentar de extensión, pero o que vai existir é un aumento na frecuencia dos eventos climáticos extremos e van xurdir tipos de clima que hoxe non existen no planeta. Ou sexa, combinacións climáticas de temperatura e de precipitación da que non existen análogos no planeta. Isto para nós xera unha dificultade moi grande para entender o que sucederá no futuro. Pero haberá un impacto.
-Está a dicir que asistiremos a escenarios climáticos que non vivimos nunca?
-Si, porque son combinacións de temperatura e precipitacións que non vivimos na nosa época. A iso haberá que engadir máis eventos extremos como furacáns, máis períodos de seca, máis ondas de calor...
-E que apuntan os modelos para España?
-A un aumento de frecuencia de ondas de calor, unha redución no contraste das catro estaciones, que se van parecer cada vez máis, e unha redución global de precipitacións, que, por exemplo, no suroeste da península pode chegar a un 20 %. Realmente imos tamén a ter climas non análogos e que van emerxer especialmente na metade sur. Pero estes climas que aquí non coñecemos si existen no Norte de África, polo que asistiremos a unha africanización do noso clima na metade sur.
-E á mediterranización do Norte. Sempre se dixo. Pero é realmente así?
-Si. É como un desprazamento cara ao norte. Pero fíxese que na península fai uns poucos millóns de anos había un clima subtropical e tiña un tipo de vexetación moi distinta da que temos hoxe. O clima dunha rexión non é estático, cambiou no pasado e seguirá facéndoo, o que pasa é que agora o fai dunha forma moi rápida e cunha traxectoria que está influenciada pola actividade humana.
-A rapidez en que sucede é a clave do cambio climático actual con respecto a outros que houbo ao longo da historia?
-Si, pero hai un matiz. Si houbo cambios climáticos acelerados no pasado, talvez mesmo máis que no actual, pero sempre a nivel rexional. Foron fenómenos ligados a un territorio. O que nunca houbo foron cambios tan rápidos a nivel global, planetario. A diferenza do actual é que é rápido, global e está motivado pola actividade humana.
-Podería dicirse, entón, que o único debate real é se adoptamos medidas ou non para paliar o cambio climático?
-Eu creo que a sociedade xa está preparada, que é consciente ao que nos enfrontamos, pero sempre que vén un impacto hai resistencias ao cambio. Por iso custa tanto tomar medidas.
«Galicia será un pouco mediterránea»
Galicia é un hábitat propicio para a subsistencia do lince, do mesmo xeito que outras zonas do norte como Castela e León e Asturias. É unha das variacións que xa se observaron como consecuencia do cambio climático e que estudou o equipo dirixido por Miguel B. Araújo. «A política de conservación da especie -di- debería ter en conta esta realidade e introducila no norte».
-Que lle diría aos que aínda se mostran escépticos co cambio climático, Trump entre eles?
-Eu son un demócrata e paréceme moi ben que a xente sexa escéptica, pero eu xa non lle dou moita importancia, porque falei con moitos escépticos e non cambian de opinión, o que indica que realmente non o son, porque un escéptico, na súa definición máis pura, é unha persoa que se cuestiona a si mesma. E eu non vexo a ninguén entre os devanditos que o faga.
-Porque entendo que os datos lles dan a razón.
-Paréceme moi ben que sexan escépticos climáticos, porque hai xente tamén que segue crendo que a terra é plana ou que pensa que a evolución non existe e que os dinosauros eran dragóns hai 500 anos. É verdade que sobre o cambio climático aínda existe incerteza, pero tamén é verdade que a evidencia que temos, a mellor información, indica que existe e que está ligado ás emisións de efecto invernadoiro xeradas polo home. Non hai ningunha razón para non facer caso ao que os científicos están a dicir. Sería un sinal de pouca intelixencia, porque, ademais, están a pagarnos por iso.
-Que lle agarda a Galicia nun contexto de cambio climático?
-Galicia é case un refuxio climático. Os cambios van ser peores en Andalucía ou Estremadura, porque van asistir a unha africanización do clima, pero en Galicia talvez haberá un clima un pouco máis cálido, o que talvez lle vinga ben a moitas persoas. Vai ser un pouco máis mediterránea.
