As películas que axudan a curar os problemas mentais

Javier Becerra
Javier becerra REDACCIÓN / LA VOZ

SOCIEDADE

Verónica Vázquez

O psicólogo coruñés Jaime Burque recompila nun libro os filmes que emprega como ferramenta para tratar aos seus pacientes

13 novs 2018 . Actualizado ás 16:22 h.

Jaime Burque leva practicando a filmoterapia desde o 2004 na súa consulta da Coruña. Incorpora o cine como ferramenta para chegar á esencia dos problemas que teñen pensado os seus pacientes. «Abre o camiño para que che identifiques co personaxe e que vexas a súa evolución. É máis doado iso que se lle dou un manual de psicoloxía», razoa. De súpeto filmes como Que belo é vivir, Billy Elliot ou Gran Torino convértense en aliados para lograr dar na tecla que permita entrar na mente da persoa.

Tras toda esta experiencia e grazas á súa afección á sétima arte, recompilou un centenar de títulos en Filmoterapia, 100 películas inspiradoras, o libro que verá a luz o vindeiro venres. Nel condensa o seu particular modo de ver o cine e a psicoloxía. «Cualifícoas como inspiradoras porque funcionan a moitos niveis -explica-. Non é só o personaxe que evoluciona e crece ou se enfronta a un reto, senón tamén as emocións que che poida crear unha película, que che faga reflexionar ou que desenvolva o teu pensamento crítico».

Nos textos, amenos e concisos, advírtense dúas vertentes. Por unha banda, as fortalezas psicolóxicas que mostran os personaxes de cada filme. Burque pon varios exemplos: «Iso pode ser desde a esperanza en Cadea Perpetua á sabedoría de Dersu Uzala de Kurosawa ou a integridade de Doce homes sen piedade. O personaxe mostra unha fortaleza e esa fortaleza pódela trasladar perfectamente á túa vida. É algo que está moi ben, porque quedas con algo moi visible e moi claro de ver».

Ademais, existe unha segunda lectura, a que subliña as claves filmoterapéuticas. «Asociado a cada título indico conceptos como autoestima, resiliencia, crecemento persoal... elementos máis de terapia», detalla. Con todo, subliña que o cine é un complemento, non unha pílula que evapora un trastorno: «Unha película pódeche cambiar moitas cousas, pero non é maxia. Es ti o que vas cambiar. O que ocorre é que ás veces estás ao bordo dese cambio e fáltache unha gota. A gota pode ser perfectamente unha película».

Aliado, pero tamén inimigo

O cine pode servir como apoio para romper esquemas que impiden a felicidade. Pero, ás veces, tamén poden volverse na súa contra. Por unha banda, está o risco de «banalizar enfermidades mentais». Por outro, o de «simplificar a evolución do personaxe e que un pense que é doado».

Hai un terreo concreto no que, segundo Burque, Hollywood e Disney fixeron moito dano: o amor. «Vénme moita xente con eses problemas. Foméntase unha idea absolutista de que hai que estar sempre plenamente namorado e iso frustra. O amor ten moitos niveis. Unhas veces vai ben. Outras, mal. É unha nota media. Todas as películas acaban con e ‘‘comeron perdices''. Iso é terrible, porque non che contan nunca que paso logo».

Burque selecciona cinco películas que usa como filmoterapia.

1. «Bravehart» (1995). «Unha película como esta fala de liderado, valentía e loitar polo que queres. Déixache un pouso emocional moi forte. É o que lle chama elevarse. Esa sensación que tes de sentirse moi ben e querer mesmo cambiar». 

2. «Gattaca» (1997). «Un paciente estaba feito po porque non avanzaba. Eu non acababa de chegarlle. El era un biologicista, dos que di: ‘‘Isto é así e xa non pode cambiar''. Recomendeille a película e aí empezou a velo todo. Puido máis iso que todo o anterior. De súpeto, entendeu a importancia da actitude». 

3. «O club da loita» (1999). «Non son politicamente correcto nin moralista e uso películas como Trainspotting ou esta, coa que cuestionas o concepto de sociedade, cara a onde imos e en que culturas estás. Son películas que che rompen. Cando iso ocorre está moi ben a nivel psicolóxico. Tantas nas túas ideas irracionais como nas outras».

4. «A vida secreta de Walter Mitty» (2013). «Un dos meus pacientes era igual que o protagonista. Tivo as súas cousas de pequeno, empezouse a pechar á vida e acabou na monotonía. O home quería cambiar, pero non podía porque estaba bloqueado. Na película vese como facelo. A esta persoa fíxolle clic e, a partir de aí, puidemos avanzar». 

5. «Requisitos para ser unha persoa normal» (2015). Actúa o meu irmán Manuel. É terapia cognitiva pura e dura. Pásame moito. Xente que me di: ‘‘Quero ser máis normal. Non é normal que non teña parella, non é normal que non teña traballo...'' A película vai diso. Unha moza fai unha lista de cousas normais. Dáse conta de que así non é».