Damián Alcolea: «Cheguei a lavarme as mans con lejía ata facerme sangrar»

Díxoo alto e claro: «Estamos aquí e non imos escondernos». Damián Alcolea (Manzanares, 1979) quixo visibilizar así ante a raíña Letizia e numerosas autoridades políticas aos enfermos de trastorno obsesivo compulsivo (TOC). E logrou encollerlles o corazón. Mesmo, facer saltar as bágoas nalgúns casos. «Levaba dous meses preparando esa intervención. Sabía o que quería dicir, pero aínda así sentín moitos nervios», explica.

-Queda moito por divulgar do TOC? A xente que o sofre séntese moi incomprendida.

-Así é. Eu fago este exercicio de divulgación desde hai tempo. Non se canto tempo máis o farei, porque emocionalmente leva peaxe. Sempre crin que tiña esa necesidade. Escribín un libro no que, en forma de novela, contaba a miña historia. Quería pórlle cara ao trastorno. Eu falo disto como de saír do armario, pero é unha decisión moi persoal. Cando alguén fala da condición psíquica coa que se vive é complicado. Penso que temos que facer unha pequena revolución nos pequenos círculos. Os medios de comunicación e os grandes círculos está moi ben, pero a revolución real é que che atrevas a falalo coa túa familia, cos teus amigos e no teu traballo. Eu cando non saía nos medios, era o que facía. Conseguía grandes cambios. Na miña contorna cambiaba moito a percepción do malestar psíquico. Cambia todo moito.

-Existen, polo xeral, dous problemas nos que o padecen: enfermidade en si e o esforzo por ocultala É esgotador?

-O é. Eu hai anos que decidín que dese segundo problema íame liberar. Decidín que non me ía avergoñar de vivir con TOC. Ao contrario, para liberarme desa carga que supuña ocultar á miña contorna que o sufría, ía falar diso. As consecuencias que poida ter acéptoas con gusto. É parte de min.

-Cal era o seu TOC?

-Non quero falar en pasado porque o superei. O TOC segue presente na miña vida. Díxeno no Congreso: o meu non é un testemuño de superación, senón de aceptación. Pasei por todos os tipos de TOC. Fun chequeador, de comprobar unha e outra vez se está pechada a auga. Iso é algo co que vivo aínda, aínda que con impacto menor. Fun repetidor. Tiña que lavarme os dentes ou as mans unha e outra vez. Obsesioneime coa hixiene. Tiña rituais de limpeza e cheguei a lavarme as mans con lejía ata facerme sangrar. Tiven épocas sen rituais físicos, pero si mentais. Repetía ideas unha e outra vez. quedaba enganchado en conversacións.

-Que teñen en común?

-Son pensamentos intrusivos. Tes medo de que vai ocorrer unha traxedia na túa contorna que non vas poder evitar e que vai ser inminente. Iso dispárache unha emoción de pánico e inquedanza que é moi difícil de manexar. Para soportalas, como un mecanismo de defensa, desenvolvemos os rituais.

-Un está a gozar dunha comida con amigos ou paseando feliz coa súa parella e, de súpeto, entra esa idea invasiva que o perturba. Faise moi dura a vida así?

-O domingo estiven no programa Viva a vida, de Tele 5. Era en directo e eu son actor, polo que o directo o levo ben. Pero iso só ocorre cando actúo. Cando son eu, falo da miña vida e de algo emocionalmente tan difícil como isto, que che toca certas areas moi profundas, fáiseme máis complicado. Toñi Moreno preguntoume ata que punto o TOC aféctame na miña vida. Non souben contestar. A miña familia díxome que non importaba, que xa o dixo todo no Congreso, pero gustoume facelo.

 -Que resposta daría sen esa presión?

 -A resposta que dese é: en todo. Nas relacións, na hixiene, no traballo, en saír á rúa, en se saio, en cando me levanto, en todo. Unhas veces máis, outras menos, pero sempre está aí.

-Igual que ocorre co trastorno bipolar e outras enfermidades mentais, moitas veces frivolízase co TOC como algo gracioso ou banal. Que pensa?

-A xente en xeral úsao como mecanismo de defensa. Cando se fala de algo que á sociedade lle aterra, como é o malestar psíquico, ocorre. Falan da esquizofrenia e convérteno en algo aterrador. Así pasa a ser algo externo e o relato do outro. Logo está a burla do TOC, que persegue o mesmo efecto. Nos dous casos é algo que está fóra de nós, que lle ocorre a outras persoas. Por iso eu digo que isto non é a historia do outro, senón a do teu irmán, a da túa nai, da túa parella ou a túa propia historia dentro duns anos. A sociedade ten que facer un esforzo para mirarse dentro e empezar a falar de nós coma se non fósemos o outro. O outro do que rirse, do que mofarse ou do que crear un relato aterrador.   

 -Como reacciona vostede cando se mira o TOC así?

-Eu vino moitas veces. Nos medios de comunicación ás veces fálase de TOC desde un punto de vista frívolo e superficial. Está moi ben ter visibilidade pero, e aquí falo a nivel persoal, hai unha visibilidade que non quero. Se na rúa logo vaise a asociar o que eu padezo a unha broma ou algo que é unha bobada, pois non o quero. Iso faime a vida máis difícil e máis complicada.

-Dixo nun chío que perdoaba aos que lle fixeron a vida imposible no colexio.

-Non me gusta sobredramatizar o que vivín, pero vivino. Cando me preguntan polo acoso escolar non podo evitar sentirme mal polas persoas que me trataron mal no pasado. Agora son adultos. Quero crer que cambiaron e que educan aos seus fillos na aceptación do diferente. Eu sufrín acoso escolar no instituto. Insultábanme. Chamábanme maricón. Metíanse comigo e acosábanme porque era diferente e sensible. O acoso funciona así: canto máis che afecta, para eles é máis divertido, porque as valida o status de ser os fanfurriñeiros do curral. Tería que haber un plan estratéxico contra ese acoso. Hai adolescentes que se suicidaron por iso. O que vivín foi difícil? Si. Nunca quixen cebarme con ese aspecto, nin culpar nin exculpar. O que ocorreu, ocorreu. Eu a esas persoas perdoeinas. Algunha pediume perdón logo.

-Como ocorreu iso?

-Cando eu empecei a falar de TOC, algún deses mozos escribiume. Díxome que, ao escoitarme, era consciente do difícil que me fixo a vida. Pediume que o perdoase. A miña resposta sempre foi a mesma: «Eu perdóoche, pero xa o fixen hai moitos anos. Non che preocupes». Se eu non perdoase aos rapaces que hai 22 ou 23 anos fixéronme a vida difícil, eu vivise unha vida con resentimento. Iso é moi prexudicial para a saúde en todos os sentidos. 

-Dixo ante os políticos frases que apelaban ao corazón, pero algunha tamén á yugular. A máis directa foi: «Eu puiden pagar o psicólogo e a xente que non que?».

-Chéganme moitas mensaxes do mundo rural, de xente que me di que non se pode pagar un psicólogo e algo así non pode ser. Ou que o pode pagar, pero na súa contorna non atopa a un psicólogo especializado en TOC. Tería que ir a Madrid e non hai diñeiro para afrontar iso. Cando a rede de saúde mental da Seguridade Social estivese dotada como ten que ser e esas persoas tivesen asistencia psicolóxica semanal, aí podería haber psicólogos que se especializasen nun tipo de trastornos. E outros noutro. O que ocorre na Seguridade Social agora é coma se vas ao hospital e dislle que tes un problema de corazón e aténdeche un médico que se dedica aos ósos. Dáche os seus consellos, pero non está especializado. Non hai psicólogos suficientes e si unha falta de especialización moi grande.

---

---

---