Un quinto colector para o lixo orgánico

La Voz REDACCIÓN / LA VOZ

SOCIEDADE

JOSE MANUEL CASAL

Aumentan en Galicia as iniciativas para producir abono de calidade a partir dos residuos domésticos

06 oct 2018 . Actualizado ás 05:00 h.

Restos de comida, pousos de café, de infusións, filtros e panos de papel -sen tinta-, restos de xardín, cortes de pelo... É a fracción orgánica da bolsa do lixo, que en Galicia supón ao redor dun 42 % do total dos residuos e que, lonxe de constituír un desperdicio, supón un importante recurso cando, despois dun proceso previo, os restos de comida e vexetais convértense nun excelente fertilizante natural que incrementa a produtividade dos terreos agrícolas para producir novos alimentos. O círculo péchase. Pero, unha vez máis, para que o sistema funcione é imprescindible a colaboración cidadá cunha adecuada separación en orixe dos refugallos. Cada un na súa bolsa e colector correspondente, porque unha clasificación eficiente permite elaborar, no caso da materia orgánica, compost de calidade, un fertilizante natural cada vez máis demandado.

E cada vez son tamén máis as iniciativas que xorden en Galicia dedicadas á recuperación da materia orgánica. Se os sistemas de xestión de residuos sólidos urbanos de Nostián e A Coruña foron pioneiros neste tipo de tratamento, tanto para a xeración eléctrica mediante biodigestores como para a produción de compost, en Sogama , que xestiona a gran maioría dos residuos de Galicia, tamén levan anos fomentando esta alternativa. No seu caso ten en marcha desde fai dez anos un programa de compostaxe doméstica ao que se adheriron 241 entidades de 145 concellos, 83 centros educativos e 14 colectivos sociais. En total repartíronse máis de 8.200 compostadores, fundamentalmente en vivendas da zona rural que contan con terreos incorporados, fabricados con materiais reciclados e reciclables.

«Nós proporcionámoslles os compostadoras, ofrecémoslles material divulgativo e cursos presenciais, aínda que o seguimento do programa depende de cada concello. A experiencia está a funcionar moi ben, porque realmente é o que se fixo sempre no rural e cada vez son máis os concellos que nos piden participar», destaca Teri Campos, responsable de comunicación de Sogama. A análise das mostras do material obtido tamén revela o éxito da iniciativa, xa que o abono resultante se correspondería cunha calidade óptima tipo A, un excelente fertilizante para o seu uso en xardíns e cultivos, que nestes casos se reutiliza nas propias leiras dos participantes. O 80 % dos usuarios que participan na iniciativa mostrou a súa satisfacción por un plan ao que non só se sumaron particulares, senón tamén centros educativos ou mesmo institucións penais como a de Monterroso, en Lugo.  

Nova planta

«A xente implícase moito máis coa compostaxe doméstica e comunitaria, porque ve os resultados de forma directa e o compost que se obtén é de moita calidade, con máis dun 99 % de pureza», explica Manuel Soto, responsable do equipo de Enxeñería Química Ambiental da Universidade da Coruña e experto en residuos. En Nostián, por exemplo, os impropios roldan o 40 % e a súa calidade é baixa. A maioría non é útil como nutriente para as terras de cultivo, aínda que si se pode empregar, por exemplo, para a rexeneración de canteiras.

A reciclaxe da materia orgánica recibirá un novo impulso coa posta en marcha da planta de compostaxe de Sogama, que se atopa en período de probas e que dará servizo aos municipios limítrofes da instalación, situada no complexo de Cerceda . Ao redor dunha vintena. Terá capacidade para tratar 15.000 toneladas anuais de residuos naturais, cos que se agarda producir entre 3.000 e 4.000 toneladas de compost.

Con todo, o inicio da posta en funcionamento da planta depende dos concellos, que son os que deben de organizar o seu sistema de recollida para a incorporación dun quinto colector, o marrón, que se destinará exclusivamente á fracción orgánica. Desta forma, os concellos adheridos á experiencia contarán co azul, para o papel e o cartón; o iglú vede, para o vidro; o amarelo, para os envases; o marrón, para os refugallos orgánicos, e o recipiente verde, para os restos.

A Consellería de Medio Ambiente tamén anunciou a organización de campañas educativas e de sensibilización social para fomentar a adecuada separación orgánica dos residuos, actividades nas que, ademais, preténdese reducir o desperdicio dos alimentos.  

Axudas para colectores

Os municipios tamén deben encargarse da implantación dos novos colectores, aínda que a Consellería de Medio Ambiente ten aberta actualmente unha convocatoria para a repartición dos recipientes. As entidades teñen de prazo ata o 30 de outubro para presentar as súas solicitudes, que deben incluír un resumo do proxecto de implantación e unha declaración responsable asinada. «A planta de compostaxe empezará a funcionar en canto os municipios participantes implanten o sistema de recollida co novo colector», destaca Campos.

O compost tamén reduce a xeración de refugallos

A compostaxe doméstica, polo que se ceden composteros a vivendas da zona rural con xardíns ou leiras adheridas, ou o comunitario, non só son modelos que permiten un mellor aproveitamento da fracción orgánica do lixo, co seu correspondente beneficio ambiental, senón que tamén poden supor un aforro importante para os municipios da zona rural, para os que, na súa maioría, o sistema de recollida de lixos é deficitario. Por que? Porque ao prescindir da fracción orgánica, a que provoca os malos cheiros, xa non é necesario que os camións do lixo acudan a recoller os colectores de forma rutineira. «Redúcese a frecuencia da recollida, co que se obtén un aforro», constata o catedrático de Enxeñería Química da Universidade da Coruña Manuel Soto, quen precisa que «nas cidades a eficiencia económica quizás non sexa tan competitiva, pero segue a ter unha importante vantaxe ambiental».

Tanto Manuel Soto como Manuel Vázquez realizaron un estudo, publicado na revista científica Waste Management, no que demostran a eficacia da compostaxe doméstica.  

Fixérono analizando oito centros de actividade nos concellos de Oroso , Camariñas e A Laracha que participaron nun programa deste tipo de tratamento auspiciado pola Deputación da Coruña e Sogama. Os investigadores comprobaron que nas oito zonas rurais examinadas a porcentaxe total de lixo reduciuse un 13 %, para pasar de 1.164 quilos antes da posta en marcha do plan a 1.012. Os refugallos orgánicos recolleitos en colectores tamén diminuíron nun 39 %, de 527 a 324 quilos, o que revela o gran potencial da compostaxe para o manexo sostible do lixo.

Outra forma de reciclaxe para case a metade das verteduras

O lixo diario que se xera nos fogares galegos contén un 42 % de materia orgánica de media que pode ser reciclada e retornada á terra en forma de humus para plantas e cultivos. De cada 100 quilos deste tipo de residuos biodegradables obtéñense entre 10 e 15 quilos de compost, un abono natural.