Eleuterio e Gino Toro desenvolveron a súa carreira en Inglaterra, onde chegaron como refuxiados da ditadura chilena
16 feb 2018 . Actualizado ás 05:00 h.Eleuterio Toro só se creba unha vez. Un pouquiño nada máis. Durante uns segundos, mira fixamente as súas mans, colocadas sobre os seus xeonllos. Respira fondo. Bebe auga. Volve mirar as súas mans. O silencio é atronador. Eleuterio, -Tito, como o chama o seu irmán Gino, sentado ao seu lado- só rompe un pouquiño, apenas un rasguño, cando mira aos ollos do seu amigo, que lle sorrí, que sorrí a todos os presentes, nunha fotografía en branco e negro. E non pode dicir o seu nome. E entón, despois de case 30 minutos de humor mesmo entre os horrores da ditadura, se entreve a chaga aínda aberta. Pero Eleuterio Toro reponse. E retumba un Omar Venturelli por toda a sala do Consello da Cultura Galega. Por todo o Pazo de Raxoi.
Omar Venturelli desapareceu en 1973, despois de que Pinochet golpease directamente ao corazón de Chile . Xa nunca máis se soubo del. Nin sequera cando o xuíz Garzón tramitou a orde de extradición a un endiosado Alfonso Podlech , acusado da desaparición de Omar, que collera un avión para irse de vacacións a Europa do Leste.
Eleuterio e Gino tiveron máis sorte que Venturelli. Se é que a vivir dous anos en clandestinidade, á tortura, ao consello de guerra e ao exilio pódeselle chamar sorte. Se é que ter que ler unha carta de expulsión da universidade asinada do puño e letra do reitor é sorte.
En realidade, si. Esa carta foi unha sorte. «Aínda hoxe llo agradezo», di Eleuterio mentres Gino ri e os seus ollos vólvense moi pequenos. Porque grazas a esa carta, a ter quedado marcado polo réxime, que «lanzaba a persoas co estómago aberto ao mar» desde helicópteros que saían da base de Maquehue, Eleuterio Toro puido acreditar ter sido un académico represaliado. E entrar no programa de refuxiados que o levou a Reino Unido, que lle deu unha praza nunha das mellores universidades do mundo en Matemáticas.
O día de 1975 que chegou a Warwick, na estación agardábao o profesor Ian Stewart. Cargou as maletas no coche e conduciu. «Eu crin que era un dos porteiros, ata que un día entrou o porteiro e púxose a ditar a clase». E vai repasando unha fecunda traxectoria profesional en Chile, en Inglaterra e en Italia. A cada pouco, os risos. As mesmas que estalan cada pouco durante a súa charla na xornada Persoas Refuxiadas Conciencia. Que acompañan esa fotografía que demostra que si, que os piñeiros chilenos crecen en Inglaterra.
As que é capaz de provocar incluso relatando episodios estarrecedores. Como o día no que, invitado a unha festa na embaixada de Chile, chegou demasiado temperán e o porteiro deixouno só cun alto mando do exército. «Vímonos obrigados a conversar» por iso da cortesía. E ese alto mando relatoulle orgulloso que fora comandante da base do terror. De Maquehue. «Eu non lle dixen nada». Tantos anos despois, e aínda o medo. E outra vez un pouquiño a chaga.
Mesmo coa queima de libros arrinca gargalladas. «Saben o difícil que é queimar un libro? E máis queimalo sen facer fume», porque os veciños están atentos, porque saben que foi dirixente estudantil. E leva a letra escarlata. «A cultura non vai ben coa ditadura». Así que Eleuterio decidiu enterrar os seus libros. Poida que hoxe sigan alí, baixo terra.
Se houbese que escoller categorías, os máis azoutados pola represión son os médicos. E despois os profesores. «Por que? Porque coñecen mellor a miseria humana e reflíctese nas súas actitudes». Eleuterio Toro , que entrou na Escola Normal Victoria en 1962 sempre foi profesor. Onte volveu dar unha lección en Santiago. De Compostela.