A importancia de ter recuperado o Códice: o libro é a esencia do Camiño de Santiago
SANTIAGO CIDADE
O papa Calixto II, o que instaurou o ano santo compostelán, foi o promotor da obra
20 jul 2021 . Actualizado ás 01:13 h.O Códice Calixtino xa era unha xoia histórico-artística antes de que Manuel Fernández Castiñeiras decidise levarlla da Catedral de Santiago fai agora dez anos. O roubo protagonizado polo exelectricista do templo non lle deu nin lle quitou un chisco desa importancia, porque afortunadamente foi recuperado intacto, pero si que fixo que fose moito máis coñecido popularmente, xa que ata entón, máis aló de historiadores e expertos, poucos coñecían da súa existencia e valor a pesar de que é a esencia mesma do Camiño e de toda a tradición xacobea.
O libro, que data do século XII, é un códice miniado de 225 folios de pergamiño numerados con paginación romana e cunha caligrafía clara. Toma o seu nome do papa francés Calixto II, que foi o líder da Igrexa católica desde o 8 de febreiro de 1119 e ata a súa morte en Roma o 13 de decembro de 1124. Era irmán de Raimundo de Borgoña e, xa que logo, tío do rei leonés e emperador Alfonso VII (Caldas de Reis, 1105-Santas Elena, 1157). A figura de Calixto II escríbese con letras de ouro na historia compostelá porque foi el quen en 1120 concedeu á cidade a dignidade metropolitana de Mérida e o que instaurou o Ano Santo Xacobeo, o que impulsou as peregrinacións durante toda a Idade Media.
O Códice consta de cinco libros e foi Calixto II o que encargou o segundo deles, o que lle concedeu o seu nome. Neste tomo nárranse os 22 milagres atribuídos a Santiago e está considerado como o de máis antiga redacción. O primeiro é unha detallada guía litúrxica para a celebración do culto ao Apóstolo que inclúe sermóns de santos como san Agustín. A terceira parte narra a translación, mentres que a cuarta, a Historia de Turpín, narra as conquistas de Carlomagno coa axuda de Santiago.
O quinto libro é unha guía para a orientar aos peregrinos na súa viaxe a Compostela na que se describen desde as rutas a percorrer, os ríos, fontes e igrexas que se pasan e ata os perigos que deberá afrontar o camiñante.
O quinto tomo é a primeira guía de viaxes da historia que cita pobos, perigos e hospitais
De forma moi gráfica, dise que o Códice Calixtino é, como libro, o equivalente ao pórtico da Gloria na arquitectura. A ambos llos equipara en importancia histórico-artística e cultural. Un dos seus máis destacados valores é que é a primeira guía de viaxes da historia, porque iso é o que é o seu quinto tomo, unha recompilación de que rutas seguir que empeza dicindo: «Son catro os camiños a Santiago que en Ponte a Reina , xa en terras de España, reúnense nun só».
Pero vai máis aló, porque este libro do Códice é moi moderno como guía, porque recompila os nomes dos pobos polos que pasa a ruta, os hospitais aos que se pode acudir, «os bos e malos ríos», como llos define, e ata as «cualidades das xentes» con comentarios etnográficos do tipo «tras este val atópase Navarra, terra considerada feliz polo pan, o viño, o leite e os gandos» ou, xa en Santiago, «entre dous ríos, un dos cales se chama Sar e o outro Sarela, está situada a cidade de Compostela. O Sar está ao oriente, entre o Monte do Gozo e a cidade; o Sarela está ao Poñente». Tampouco deixa de advertir dos perigos da ruta en forma de asaltadores de camiños.