O Arquivo teme máis un incendio que outro roubo como o do Códice Calixtino

Xurxo Melchor
xurxo melchor SANTIAGO / LA VOZ

SANTIAGO CIDADE

XOAN A. ADOITAR

Os libros máis valiosos da Catedral están acubillados nunha caixa forte acoirazada secreta protexidos por cámaras e alarmas

14 oct 2018 . Actualizado ás 05:00 h.

Moito cambiaron as cousas na Catedral de Santiago no que a seguridade se refire. O catalizador desta positiva transformación foi o famoso roubo, en xullo do 2011, do Códice Calixtino, ao que moitos expertos consideran como a maior xoia bibliográfica de Galicia. Xusto un ano despois foi recuperado e o seu ladrón -hoxe aínda en prisión- detido. O incidente conmocionou ata tal punto á Igrexa que se implementó un novo plan de seguridade para blindar todo o templo e en especial o Arquivo, o núcleo da basílica e onde se custodian os documentos e libros antigos de maior valor histórico e patrimonial. Máis de cen cámaras, unha sala de pantallas e alarmas en todas as estancias fan que, hoxe en día, a maior preocupación xa non sexa un intruso, senón un posible lume. Por iso o coordinador de seguridade, Ricardo Sanz, traballa agora na actualización do plan contra incendios.

O Arquivo catedralicio conta con oficina, biblioteca, sala de pergamiños e sala de investigadores na súa planta superior. Abaixo, dúas salas repletas de libros antigos e documentos -máis de 11.000 de época medieval- gardan tesouros bibliográficos que son a esencia viva da historia do templo e das peregrinacións a Compostela. Tres urnas baleiras están reservadas neste espazo aos libros máis emblemáticos que posúe a Catedral: o Calixtino, o Tombo A e Breviario de Miranda. Só se expoñen durante as visitas guiadas para pequenos grupos que poden concertarse con reserva previa. O resto do tempo están gardados nunha cámara acoirazada secreta cuxa localización só coñecen o arquiveiro, Francisco Buide do Real, un selecto grupo de traballadores e algúns cóengos.

Se o Códice Calixtino é o libro crave do universo xacobeo, o Tombo A -ambos os do século XII- recolle a documentación da doazón rexia á Catedral e é, xa que logo, fundamental para coñecer a historia do descubrimento da tumba do Apóstolo Santiago e da creación da basílica compostelá. O Breviario de Miranda (século XV) é un manuscrito de uso litúrxico con vistosas miniaturas.

No Arquivo catedralicio o peso da historia é inmenso. Alá onde se mire hai unha peza da eternidade de Compostela. Por algo unha desas dúas estancias nobres é coñecida como a Sala do Voto, porque alberga o documento do Voto de Santiago, o tributo que Ramiro I fixo para todos os habitantes dos seus reinos pola axuda que o Apóstolo brindou ás tropas cristiás na batalla de Clavijo (834). O imposto non se suprimiu definitivamente ata 1837.

Control de accesos e prohibición de entrar con mochilas e obxectos punzantes

Antes do roubo do Códice Calixtino, un único garda de seguridade vixiaba o interior da Catedral. Hoxe hai dous na entrada (Platerías) e saída (San Martín Pinario) do templo. O control de acceso é exhaustivo e está prohibido entrar con mochilas ou obxectos punzantes. Non só como precaución ante ataques terroristas, «senón para protexer ás persoas, que son o máis importante, e tamén ao patrimonio», explica Ricardo Sanz, que ademais de coordinador de seguridade da basílica é presidente do Comité Internacional do Consello de Protección de Patrimonio Cultural da asociación Asis Internacional. Outro garda está destinado na sala de pantallas, na que ademais deben acreditarse obrigatoriamente todas aquelas persoas que vaian acceder ás estancias interiores do edificio. O resto están destinados nas naves do templo para garantir que os visitantes non causen danos.