O tramo entre Ordes e Oroso está salpicado de postos que venden grelos recentemente extraídos da leira. Aquí non hai intermediarios, da horta ao cliente. Un mural homenaxea o papel destas supermulleres que teñen gran arraigamento na zona e que dan leccións de vida a quen para
10 feb 2019 . Actualizado ás 05:00 h.Os improvisados postos de grelos salpican a Nacional 550, entre A Coruña e Santiago. Identifícanse moi facilmente. Unha pequena mesa improvisada ao pé da estrada coa verdura estrela desta época colocada sen moito esmero ou unha simple carretilla onde aparecen os apreciados grelos recentemente recollidos da leira de ao lado é a única estratexia de mercadotecnia necesaria para atraer a numerosos viaxeiros que pasan por alí. Algúns elixen xa a ruta a propósito. Evitan pagar a peaxe da autoestrada e levan unha boa ración de grelos para casa. Porque se algo ten de bo esta eficaz técnica de venda é que a verdura vai da leira ao cliente, directamente.
Quen teña tido a sorte de haber comido grelos caseiros, sabe do que aquí se fala. Estes grelos son os de toda a vida, os que non teñen trampa nin cartón, os que se coidan con esmero desde que se sementan ata que se recollen no momento xusto. Sen présas. Nin antes, nin despois: «Hai xente que sae da autopista e ven por aquí porque din que a verdura está moi rica», comenta unha destas vendedoras a pé de estrada que en canto oe o timbre sae a atender ao cliente.
Chámase Celsa. E as súas virtudes saltan á vista nada máis cruzar un par de palabras con ela. Bonachona, tranquila e moi agradable, é das que gozan cunha boa conversación. Tamén presumida porque se resiste a saír na foto cun chaleco un pouco vello e opta rapidamente por pórse outro con mellor aspecto. Sobre os grelos da zona, non ten dúbida, están buenísimos, pero anima a todo o que poida que se apresure a tomalos canto antes porque «este ano hai poucos».
Pode haber ata abril, pero nesta tempada vai ser moi difícil que cheguen á primavera: «É unha verdura de inverno. Coa xeada queimouse e agora que empeza a chover, volveron saír. Pero hai pouco porque cando se sembrou había moita sequía e despois cando naceron quedáronse pequeniños e non valeron para nada», comenta esta experta en grelos, que recoñece que o mellor para esta verdura é a choiva. «En canto florecen acabáronse», indica esta muller que explica que os máis temperáns poden saír a finais de setembro.
O regateo, aínda presente
Celsa vende o quilo de grelos a 1,5 euros ou mesmo a dous. Pero recoñece que hai xente á que aínda lle segue gustando regatear. Ela móvese neses prezos e tampouco é das que vive diso. Simplemente explica que é un xeito de desfacerse do excedente que pode ter, do mesmo xeito que a maioría dos vendedores improvisados que salpican a beiravía desta ruta. Tamén o fai coas patacas, cando lle sobran ponas á venda, pero xamais compra verdura para ofrecerlla ao cliente: «Non lle merco nada a ninguén. Só vendo cando sóbrame ou dá casa», puntualiza. Porque se hai algo que reivindica é o produto caseiro. Ademais de plantar verduras e patacas, tamén fai chourizos e non lembra cando foi a última vez que comeu un pito comprado: «Sabe moito mellor ou dá casa. Mesmo unha sopa coas patas dá galiña está moito mellor que calquera outra cousa. Como ou dá casiña non hai nada, pero claro, cando non ou hai, hai que mercalo», recoñece esta muller que goza compartindo o que ten cos seus.
Celsa despídese amablemente e continúa cos seus quefaceres diarios. Durante a ruta cara a Santiago, e sobre todo entre Ordes e Oroso, aparecen máis postos de grelos. Chove bastante e algunhas vendedoras non están tan atentas ao cliente como Celsa e non responden o timbre.
Nesta zona, estas agricultoras son todo un símbolo. Joseba Muruzábal, máis coñecido como Yoseba MP, fíxolles a súa particular homenaxe no festival DesOrdes Creativas do 2016 pintando un mural no lateral dun dos edificios á saída de Ordes, en dirección á Coruña. A greleira de 50 pés, fai unha chiscadela a estas mulleres que levan toda a vida ofrecendo os seus produtos a pé de estrada. Para este artista de Cambre fincado en Santiago, son superheroínas, como Lola, a que aparece neste mural inspirado no cartel da película O ataque da muller de 50 pés, de 1958. A superavoa de Ordes aparece tal e como é, coas zapatillas de andar por casa, o tradicional mandil de cadros e o gorro típico das superavoas do rural que viven por e para o campo. Esas mulleres que nunca se xubilan das leiras porque ver crecer as verduras que sementan e compartilas cos seus é o seu entretemento, a súa satisfacción, a súa vida. Elas son o alicerce alimenticio de moitas xeracións e as que transmiten a sabedoría popular aos seus fillos e netos. Esa sabedoría que non aparece nos libros pero que ensina moito sobre como vivir a vida. A lume lento, sen présa pero sen pausa e sabendo escoitar. Unha filosofía de vida que xa está en perigo de extinción. Así que se pasas pola ruta do grelo e ves algún destes postos, para. Non teñas dúbida. Dous euros de sabedoría ben poden facerche a boca auga.
Celsa leva anos vendendo o excedente de grelos que produce a pé de estrada. Unha cadeira plegable sérvelle de expositor para vender a verdura recentemente extraída da leira de ao lado da súa casa.