En busca do invisible castro de Liste, en Tordoia, por terras dunha familia asturiana

cristóbal ramírez

SANTIAGO

Cristobal Ramírez

Na ruta pódense atopar a igrexa de Numide, así como un cruceiro na propia aldea de Lista

26 jun 2021 . Actualizado ás 04:55 h.

Estrada de Ordes a Santa Comba, desvío sinalizado a Trazo e Portomouro á esquerda. Logo crúzase o río Lengüelle, de escasa anchura por eses pagamentos e incluído na Rede Natura 2000. Esas son as indicacións para entrar no municipio de Tordoia e uns poucos centenares de metros despois, coas casas de Balvís ás costas, virar á dereita buscando a igrexa de Numide, posta baixo a advocación de Santiago. Outra máis que engadir ao culto ao Apóstolo. Acadala rapidamente é un erro. Hai que ir amodo para admirar a pequena pero moi fértil veiga que creou en Lengüelle, que non se ve pero que se adiviña e séguese o curso grazas ao seu estreito pero precioso bosquete de ribeira.

Pero en fin, si se chega ao templo, totalmente illado, e esa soidade reálzao aínda moito máis, coa condición de non mirar para atrás porque o palco de música cumpriu a súa función hai moitos anos e, sinxelamente, sobra. Hai onde aparcar e descéndese suavemente para achegarse a un templo sinxelo que os veciños consenten, ao que se ve pola contorna. Uns veciños que coidan tamén a tumba dun párroco emblemático, colocada no chan xusto á entrada da igrexa, de maneira que mesmo ata resulta difícil non pisala se se vai en grupo.

O cruceiro é, con todo, o de máis valor, posto que a fachada foi remocicada de tal xeito -sexa dito sen ánimo de crítica, porque igual era a única solución- que se había algún elemento arquitectónico ou ornamental desapareceu da vista. Por certo, anteriormente tiña unha cor que dá a impresión de que estaba máis integrado nesa contorna.

Tras a parada en Numide hai que continuar sen facer caso do desvío á esquerda. Despois de medio quilómetro a pista morre no centro da aldea de Liste, e aí, á esquerda. No núcleo desa pequena poboación hai dous elementos a destacar. Un é un cruceiro, apartado da pista, á esquerda. E o outro é unha casa en ruínas cun pequeno e simbólico escudo amais da súa nobre entrada. Curioso: o edificio seguinte, tamén en ruínas, ten uns sillares magníficos.

O escudo da familia Liste, de orixe asturiana, é en ouro, cinco estrelas postas en aspa. Por suposto, aquí de ouro, nada, pero si están as cinco estrelas formando un aspa. Os libros de heráldica din que ese escudo apareceu non antes do século XI e non despois do XIV. Militares co apelido Liste participaron, entre outras, nunha batalla que tivo lugar en 1567 en San Xoán de Ulúa (México) e na que case capturan a Francis Drake, o do episodio de María Pita.

A partir de aí hai que subir, e con pendente. O obxectivo é localizar un castro que non aparece por ningunha parte excepto nos mapas do Instituto Xeográfico Nacional, onde si figura o topónimo. Así que costa arriba 700 metros ata acadar un triplo desvío á dereita, camiños anchos desde os que se oe o cuco.

Hai que explorar. É dicir, hora do paseo. O máis cómodo é o da esquerda, en descenso pero non se converte na mellor opción no caso de que teña chovido recentemente, posto que abaixo ou está encharcado ou é puro barro.

En calquera caso xa é terreo para aventureiros, sen que iso implique risco ningún. Van ir por un bosque, van chegar a outro camiño e elixindo a dereita describirán unha gran curva que acabará levándoos de novo ás casas de Liste, case bordeando ao final o omnipresente río Lengüelle.