As asociacións de apoio ao alzhéimer ven a deterioración de maiores confinados

As cinco asociacións de familiares de pacientes de alzhéimer e outras demencias detectan como o confinamento causa deterioración física e cognitiva a moitas persoas maiores que atendían; outras presentaron problemas de axitación de conduta graves «e tivemos que chamar a servizos de neuroloxía para que lles adaptasen o tratamento», afirma Isabel Gey, presidenta de Agadea de Santiago, a máis antiga, con máis de 25 anos de actividade. Funcionan ademais Afaco da Coruña, Afal de Ferrolterra, Afaber de Bergantiños, e Afafes de Fisterra e Soneira. Ofrecen servizos e apoio a 2.000 persoas e dispoñen de 125 profesionais, segundo datos da Federación Alzhéimer Galicia (Fagal).

Estas entidades contan con centros propios e organizan ademais actividades en locais que lles ceden os concellos. Algunhas presentaron un ERTE ao seu persoal ou á maioría do persoal, ao ter que pechar os centros. A reapertura vena complicada: «as actividades terán que ser en grupos máis pequenos e gardando as distancias, polo que precisaremos máis persoal. Os concellos de Santiago e Vedra, e outros, non teñen previsto abrir centros que utilizamos até setembro e debemos buscar alternativas. E temos que valorar a todas as persoas usuarias. Algunhas, que levaban varios anos con nós e que se mantiñan ben, despois destes dous meses están encamadas e seguramente non as recuperaremos. Hai familias moi interesadas en que abramos, necesitan axuda para poder traballar e conciliar; estamos nunha situación complexa», agrega Gey.

Nestes dous meses contactaron coas familias e con persoas que viven soas para facer un seguimento. En moitos casos hanlles enviado propostas de actividades ao domicilio. «Xa ao principio moitas familias nos dicían como as nosas usuarias botaban de menos o transporte que as recollía na casa e outros hábitos. Agora teremos que comezar pouco a pouco», agrega.

Aínda que tamén hai familias que teñen medo a que os seus maiores se contaxien. Por iso, algunhas non aceptaron a axuda que lles ofreceron estas últimas semanas, refire César Bugallo, psicólogo e presidente de Afafes, a entidade máis nova da provincia: «e iso que as nosas terapeutas utilizan EPI, luvas, bata, máscara e todos os requisitos; e que se mudan para ir a cada casa», di. Este centro da Costa da Morte non presentou ERTE: «mantemos a actividade doutra maneira: antes as persoas viñan ao noso centro de Cee tres horas cada día laboral; agora vamos ao seu domicilio como moito unha hora e dous días á semana para facer estimulación e terapias non farmacolóxicas. Tamén mantemos o programa de vida activa. Aumentaron moito os nosos gastos para manter esta atención e por iso estamos a pedir colaboración de Administracións e de empresas, que responden de diversas maneiras», sostén.

Estas entidades están presentes en varios municipios da provincia: Agadea ten actividades ademais en Ribeira, Vedra ou Teo; e Afafes en Vimianzo, Dumbría, Muxía, Carnota e Fisterra; e o mesmo as outras asociacións.

Reclaman outro modelo de residencias e respectar dereitos dos seus usuarios

A crise sanitaria e social pola pandemia do covid-19 «demostra unha realidade da que vimos dando conta fai tempo: o actual modelo de atención residencial, con grandes centros onde a atención se basea en servizos xeneralizados para todos os residentes, sen atender as características e necesidades de cada persoa, é moi mellorable e non responde ás necesidades da sociedade actual. A suposta xestión eficiente de recursos que implica a concentración de persoas nestes centros choca cunha atención axeitada e coa capacidade de responder a situacións de emerxencia sanitaria como a actual», resalta a Federación Alzhéimer Galicia (Fagal), que integra ás cinco entidades coruñesas e outras dez da comunidade.

O seu presidente, Juan Carlos Rodríguez, propón un cambio de modelo, con residencias máis pequenas, de proximidade, que primen a responsabilidade social e non a rendibilidade económica. Reivindican o modelo que promoven en Fagal, con propostas de atención a grupos pequenos e que teña en conta a diferente situación de autonomía, dependencia e demais necesidades, segundo o estado de saúde de cada persoa maior en cada momento.

Insiste Rodríguez en que se respecten os dereitos das súas persoas maiores usuarias «que en parte se cuestionaban ao inicio da pandemia por motivos de idade e de saúde», sostén.

Raimundo Mateos: «As familias teñen menos capacidade para solucionar ben os trastornos de conduta que deben afrontar na casa»

j. g.

«Os problemas das demencias, e outros que aínda non se ven, aparecerán cando pase o virus. Temos que nos preparar para asistir complicacións causadas polo confinamento en doentes de saúde mental crónicos» explica Raimundo Mateos, psiquiatra e profesor de Medicina. Coordina a unidade de psicoxeriatría de Santiago, onde se atenden «todos os problemas de saúde mental das persoas maiores, e o deterioro cognitivo e as demencias son moi importantes», afirma.

-Hai moito máis deterioro agora nas persoas con demencias?

-Antes de existir as asociacións de apoio a persoas con demencias, como está a pasar nas últimas semanas, todos os trastornos de conduta acontecían na casa. Os recursos das asociacións foron unha enorme axuda e agora, cando moitas familias están estresadas polas consecuencias laborais e outras do confinamento, ter unha persoa con demencia na casa sen esa axuda agrava a situación.

-Notan iso nas consultas?

- Si, porque tamén algúns profesionais que tiñan contratados para a atención no domicilio enfermaron; e outros tiveron medo de ir traballar. Hai menos recursos. Iso obriga as familias a unha reorganización que non é fácil. O que peor tolera unha persoa con demencia son os cambios, que favorecen que aumenten os problemas de conduta e repercuten no sono. E agora as familias teñen menos capacidade para solucionar ben eses trastornos e outras situacións conflitivas que deben afrontar na casa.

-Que poden facer?

-Para min foi unha sorpresa ver como as asociacións de alzhéimer conseguiron organizar tarefas a domicilio, esa é unha iniciativa moi boa. É necesario normalizar a vida canto antes. Como esta é unha situación moi descoñecida estamos tratando de adaptar o que sabemos doutros sitios, e cos pacientes con demencia tamén. Os recursos das asociacións deben comezar de novo, porque favorecen a moitas persoas e ás súas familias ao mesmo tempo.

-Que se aprenderá de todo isto?

-Oxalá isto abra os ollos a toda a sociedade e a quen toman decisións políticas. Os problemas destas persoas precisan de atención no hospital, en residencias e centros de día, e no domicilio; e hai que coordinar ben todo. Iso é ben coñecido hai décadas e non damos avanzado nas solucións; a ver se agora se afronta definitivamente e ben.

---

---

---