O achado achega a posibilidade de diagnosticar a enfermidade cunha análise de sangue nun futuro próximo
21 oct 2021 . Actualizado ás 13:36 h.Investigadores do centro de investigación da Fundación Pasqual Maragall, o Barcelona Brain Research Center (BBRC), co impulso de a Fundación a Caixa, detectaron que a proteína acídica fibrilar glial (GFAP, polas siglas en inglés) é un biomarcador moi preciso para diagnosticar as fases iniciais da enfermidade de Alzheimer no sangue.
«O achado permitirá mellorar a precisión diagnóstica da fase preclínica do alzhéimer a través dunha análise de sangue, combinando a detección do biomarcador GFAP con outros descubertos recentemente», explica o doutor Marc Suárez-Calvet, investigador principal do estudo e xefe do grupo de Biomarcadores en Fluídos e Neuroloxía Traslacional do BBRC.
Os resultados do ensaio hanse validado en preto de 900 participantes provenientes de tres cohortes dedicadas á investigación en prevención do Alzheimer. Unha das cohortes é o Estudo Alfa, impulsado pola Fundación a Caixa en Barcelona.
A investigación hase publicado na revista JAMA Neurology, e contou coa colaboración de investigadores da Universidade de Göteborg, a McGill University de Montreal, a Universidade de París, o Hospital Lariboisière Fernand-Widal de París, o Hospital do Mar e o Institut Hospital do Mar de investigacións Médicas (IMIM), o CIBER de Fraxilidade e Envellecemento Saudable (CIBERFES) e o CIBER de Bioingeniería, Biomateriales e Nanomedicina (CIBER-BBN).
A GFAP é unha proteína cerebral específica das células da astroglía. Estas células están implicadas en diferentes procesos funcionais, como dar soporte á actividade das neuronas e na regulación da barreira hematoencefálica. Cando se produce algún tipo de dano cerebral, ten lugar unha reacción destas células, a chamada astrogliosis. Con esta reacción trátase de conter o dano cerebral e elévase a expresión de GFAP e doutros marcadores.
No caso da enfermidade de Alzheimer, a GFAP é un biomarcador que habitualmente se medía no líquido cefalorraquídeo, despois de efectuar unha punción lumbar ao paciente. A novidade que achega este estudo é que demostra que a GFAP medida no plasma sanguíneo é mellor que a medida no líquido cefalorraquídeo para determinar, con máis precisión e de forma menos invasiva, en que punto da enfermidade atópase a persoa afectada.
«Habemos visto que os niveis do biomarcador GFAP son máis elevados nas persoas que se atopan na fase asintomática do alzhéimer, e que nos permiten diferenciar os individuos con ou sen patoloxía amiloide no cerebro, que é o estadio previo á enfermidade», explica Marta Milà-Alomà, investigadora do estudo e membro do grupo de Biomarcadores en Fluídos e Neuroloxía Traslacional do BBRC.
Os resultados do estudo hanse podido confirmar en persoas que están nas diferentes fases do continuo da enfermidade de Alzheimer, e que participan en tres cohortes internacionais independentes. En primeiro lugar, os investigadores analizaron as mostras de sangue de 387 persoas sen alteracións cognitivas e con certo risco de desenvolver alzhéimer, provenientes do Estudo Alfa, impulsado o ano 2013 en Barcelona pola Fundación Pasqual Maragall e a Fundación ”a Caixa”.
Así mesmo, investigaron o plasma de 300 persoas asintomáticas e con deterioración cognitiva que forman parte do estudo TRIAD, liderado na McGill University en Montreal. E, finalmente, analizaron as mostras de 187 pacientes con deterioración cognitiva do Hospital Lariboisière de París.
Todas as probas do ensaio foron analizadas na Universidade de Göteborg, e cuantificadas cunha tecnoloxía de alta precisión (Simoa HD-X) utilizando inmunoensayos comercialmente dispoñibles.
Novas perspectivas na investigación
Os resultados deste estudo internacional súmanse aos últimos achados de biomarcadores sanguíneos para detectar a enfermidade de Alzheimer. En novembro do 2020, o mesmo equipo que lidera o doutor. Suárez-Calvet no BBRC identificou outros biomarcadores, neste caso da proteína tau, para detectar as fases iniciais.
Como explica o Dr. Suárez-Calvet, que agora lidera unha prestixiosa bolsa europea ERC Starting Grant neste ámbito, «en sólo dous anos, a investigación no campo dos biomarcadores do alzhéimer no sangue está a avanzar a tal ritmo que estamos convencidos que nun futuro próximo poderemos detectar os cambios silenciosos que se producen no cerero cunha simple análise de sangue solicitado polo médico de cabeceira. Isto permitiranos probar tratamento antes que o dano neuronal sexa irreversible».
Actualmente, a Fundación Pasqual Maragall está a pór en marcha un laboratorio traslacional equipado con tecnoloxías como a utilizada neste estudo, para poder levar a España ferramentas de última xeración na investigación da enfermidade de Alzheimer e pólas ao servizo da comunidade científica e dos pacientes.
