Os dez mitos máis comúns sobre a dislexia

Redacción LA VOZ

SOCIEDADE

El método de estudio de cinco pasos: leer, subrayar, esquematizar, memorizar, repasar, es una de las claves
O método de estudo de cinco pasos: ler, subliñar, esquematizar, memorizar, repasar, é unha das claves Robert Couse-Baker

O trastorno, que afecta a entre o 5 e o 10 % da poboación, non prevalece sobre quen son bilingües nin empeora o desempeño cognitivo

03 novs 2020 . Actualizado ás 13:13 h.

Nin confundir esquerda e dereita é un síntoma determinante de dislexia, nin os nenos disléxicos teñen un cociente intelectual máis baixo. Ao redor deste trastorno que afecta a entre o 5 e o 10 % da poboación existen moitos mitos que confunden á sociedade.

A dislexia é unha dificultade específica da aprendizaxe cuxo orixe é neurobiológico, explica Llorenç Andreu, director do máster universitario de Dificultades da Aprendizaxe e Trastornos da Linguaxe da Universitat Oberta de Catalunya (UOC). Caracterízase por unha serie de dificultades no recoñecemento preciso e fluído de palabras e por problemas de ortografía e decodificación. Segundo a definición que fai deste trastorno a Asociación Internacional da Dislexia, «estas dificultades proveñen dun déficit no compoñente fonolóxico da linguaxe que é inesperado en relación con outras habilidades cognitivas que se desenvolven con normalidade. As consecuencias ou os efectos secundarios reflíctense en problemas de comprensión e experiencia pobre coa linguaxe impresa que impiden o desenvolvemento de vocabulario».

«Esta dificultade á hora de ler e escribir tradúcese en problemas de aprendizaxe», engadiu Beatriz Gavilán, neuropsicóloga e profesora colaboradora dos Estudos de Ciencias da Saúde da UOC. «Isto, ademais, pode afectar á autoestima do neno, que percibe como o resto dos seus compañeiros aprenden máis rápido e con menos esforzo, o que pode facerlle pensar que é "bobo"», dixo. Por iso é importante diagnosticar a dislexia «canto antes», advertiu Gavilán. E para iso é fundamental que pais e profesionais saiban recoñecer os síntomas e non os confundan. Estes son os mitos ao redor da dislexia:

É unha enfermidade que se cura co tratamento adecuado

A dislexia non é unha enfermidade: é un trastorno da aprendizaxe que non se cura, senón que se mellora. Cunha intervención adecuada e centrada no traballo da fonología e a conversión de grafemas a fonemas pódese compensar e pódense minimizar os seus efectos, asegurou Andreu, que tamén é codirector do grupo de investigación en Cognición e Linguaxe (GRECIL) da UOC. «É importante facer un diagnóstico temperán, porque o cerebro dos nenos é plástico e canto antes trabállese sobre estas conexións neuronais que dificultan a aprendizaxe lectora, mellores serán os resultados e menos risco haberá de fracaso escolar», explicou Gavilán.

Se o neno escribe palabras en espello, confunde as letras ou non sabe cal é a dereita e cal a esquerda, é disléxico

Ningunha das tres cosas é certa. «A dislexia é fundamentalmente unha dificultade que afecta á automatización da lectura e que ten como consecuencia unha velocidade de lectura moi lenta. Lvos nenos con este trastorno teñen unha especial dificultade para establecer a relación entre as grafías e os fonemas», informou Andreu. Por iso, este proceso non se automatiza e sempre é moi lento. En estadios iniciais confúndense algunhas letras, pero posteriormente estes erros desaparecen.

Se lle custa aprender a ler e escribir, significa que é disléxico

Non sempre é así, segundo Beatriz Gavilán. «Hai que facer unha valoración para cerciorarse de se é realmente dislexia e non unha discapacidade intelectual, por exemplo». Segundo a neuropsicóloga, actualmente moitos profesores teñen a formación necesaria para detectar cando un neno pode ser disléxico, «polo que é recomendable que os pais estean atentos, pero que confíen no criterio do colexio. No caso de que exista sospeita e o centro non teña informado, non está de máis acudir a un especialista».

A dislexia non se manifesta ata os sete anos

Non se pode diagnosticar ata os sete anos, xa que normalmente a adquisición da lectura empézase cara aos seis anos e dáse outro curso de margen, aclarou Gavilán. Con todo, pódese empezar a sospeitar xa desde a etapa de infantil. «Aqueles nenos que a finais de primeiro de educación primaria teñen moitas dificultades para automatizar a lectura deben comezar a ter un traballo máis intensivo e, se non se produce unha mellora notable durante o segundo curso, teñen moita probabilidade de ser diagnosticados como disléxicos», agregou Andreu.

De pai disléxico, fillo disléxico

Non é exactamente así, pero este mito si ten un transfondo de realidade, xa que a dislexia «ten un gran compoñente xenético», admitiu Gavilán. «De feito, entre un 40 e un 80 % dos casos de nenos con dislexia teñen antecedentes familiares con problemas de lectura», engadiu o director do máster universitario de Dificultades da Aprendizaxe e Trastornos da Linguaxe.

Un mal hábito de lectura pode provocar a dislexia

A dislexia non se xera por unha falta de hábito lector. «Agora ben, un neno que nace sen ningunha predisposición para ter problemas lectores, se non recibe unha instrución lectora adecuada e non le regularmente, terá un nivel baixo de lectura, pero non dislexia. No momento que traballe intensamente a lectura, mellorará rapidamente», dixo Andreu.

Esforzándose, o neno pode aprender de forma normal

Os nenos con dislexia non son vagos, senón que teñen moitas dificultades para ler e, mesmo con moito esforzo, poden acadar un nivel lector baixo, explicou Andreu. As frases como «é un pouquiño vago» ou «ves coma se esfórzasche conséguelo?» son especialmente «perigosas», segundo Gavilán, porque transmiten ao neno que, dalgunha forma, é culpa súa. Ademais, por moito que se esforcen, «van necesitar axuda externa».

Os disléxicos teñen un cociente intelectual algo máis baixo

Non son máis listos nin menos listos que a media. De feito, «este non é un criterio para poder ser diagnosticado como disléxico. Se un neno ten un cociente intelectual baixo, terá problemas de lectura como consecuencia da súa baixa capacidade cognitiva. Os disléxicos teñen problemas de lectura a pesar de ter un cociente intelectual dentro da normalidade», explicou o profesor da UOC.

Os nenos bilingües non poden ter dislexia

A dislexia afecta do mesmo xeito aos nenos bilingües que aos monolingües.

Os nenos disléxicos sacarán sempre peores notas

Ser disléxico non implica sacar sempre malas notas, «pero, nunha porcentaxe moi elevada, teñen problemas académicos», sinalou o investigador da UOC. «Pensemos que, durante os primeiros anos da escolarización, os nenos aprenden a ler e posteriormente aprenden lendo. Se unha ferramenta tan importante para a aprendizaxe está afectada, a aprendizaxe tamén o estará». Neste sentido, Gavilán engadiu que para o bo desenvolvemento educativo dos nenos disléxicos é importante que o colexio emprenda as adaptacións necesarias que axuden aos alumnos con dislexia.