O inminente peche forzoso da clorera Electroquímica do Noroeste chega por unha coalición de circunstancias xurídicas, políticas e económicas
15 jul 2018 . Actualizado ás 05:00 h.A factoría de Elnosa en Lourizán está a dúas semanas de cesar por completo a súa actividade produtiva e, xa que logo, ante un presumible peche das súas instalacións que debería abandonar no prazo que marque a autoridade competente. De feito, o Concello xa a dá por liquidada e só agarda a que restitúan e recuperen os terreos ocupados durante 50 anos polo que, a tal fin, acaba de solicitar que o proceso sexa tutelado polo Goberno da nación.
O momento resúmese nunha imaxe: agora mesmo Elnosa parece o boxeador tocado que despois de recibir unha choiva de golpes, cambaléase polo ring mentres o árbitro detén a pelexa e empeza a conta atrás. Está en portas do k.ou. técnico.
Visto coa perspectiva que outorgan o tempo transcorrido e as experiencias informativas acumuladas, só cabe concluír que o peche de Elnosa que durante anos soñaron gobernantes de diferente signo político, desde Pepe Cuíña ata Pachi Vázquez, finalmente chega por unha suma de circunstancias e non por un decreto da Xunta de Galicia ou do Goberno central. Política e xuridicamente fixeron máis por chegar a este desenlace os sucesivos gobernos municipais de Miguel Fernández Lores que protagonizaron unha resistencia activa que rematou por desesperar aos propietarios da fábrica electroquímica.
Coalición de circunstancias
O peche inminente da fábrica é a consecuencia dunha coalición de circunstancias políticas, xurídicas e económicas que se han anudado no tempo para abocar este final.
A Unión Europea estableceu un teito na fabricación de cloro sen mercurio que supuxo o primeiro pau. Hai anos, a presenza de Elnosa en Lourizán explicábase pola súa veciñanza coa pasteira, á que achegaba a lejía necesaria para o branqueo da celulosa. Pero iso xa é historia. Ence incorporou a tecnoloxía de osíxeno para blanquear a celulosa case ao mesmo tempo que os camiños empresariais de ambas as separábanse. Elnosa non soubo adaptarse aos novos tempos e a proba é que nin se expuxo a tempo o seu posible traslado nin afrontou en prazo o cambio de tecnoloxía na produción que lle permitise homologarse aos parámetros da UE. Nin os accionistas portugueses que controlan a firma souberon nunca con quen e como conducir as súas negociacións para conseguir os permisos que necesitaban. Moi a diferenza de Ence, que demostrou sobradamente que si soubo xogar as súas cartas.
Lonxe diso, desde o pasado 11 de decembro, Elnosa tivo que deixar forzosamente de utilizar mercurio no seu proceso produtivo en cumprimento da directiva comunitaria. Paralelamente neste tempo Elnosa dispuxo dunha renovación da «licenza verde» (autorización ambiental integrada, AAI) que decidiu a Xunta de Galicia no 2016 e prorrogou «irregularmente», segundo un recente fallo do Tribunal Superior de Xustiza, propiciado por un recurso do Concello de Pontevedra. En todo caso, a AAI xa caducou e tras o rapapolvo xudicial, non había visos de que o goberno de Núñez Feijoo atrevésese a repetir. Sobre todo porque sempre faltaba a pedra angular: a prórroga da concesión de ocupación de terreos en zona marítimo-terrestre que debía resolver o Goberno da nación, a través da Dirección Xeral de Costas. Parece evidente que a moción de censura que derrubou a Mariano Rajoy para levar á Moncloa a Pedro Sánchez pechou ese camiño. Era sabido que o PSOE non ía dar o seu apoio á continuidade da clorera en Lourizán.
Por estas dúas circunstancias, Elnosa áchase desde hai meses nun fóra de xogo legal que resulta mortal de necesidade.
A firma vendeu ao persoal
Pero ademais a firma portuguesa Bondalti (antes CUF), principal accionista de Elnosa, tampouco xogou limpo nesta partida cos seus traballadores. Mentres espoleaba ao persoal de Lourizán e lanzáballes como mascarón de proa a arremeter contra o goberno municipal do BNG, os propietarios compraron en novembro pasado a antiga factoría de Solvay en Torrelavega, nunha operación que escribín entón que xa constituía todo un plan B para os accionistas.
En terras cántabras Bondalti pretende investir ata 55 millóns de euros na modernización da planta para instalar tecnoloxía de membrana concorde á normativa europea. É dicir, a mesma esixencia tecnolóxica que debería ter afrontado en Pontevedra e cuxo custo se cifrou en 44 millóns de euros que nunca se programaron. No seu descargo hai que recoñecer que a inseguridade xurídica non alentaba o investimento.
A incerteza acumulada durante anos afogou as escasas esperanzas que os traballadores mantiñan ata que esta semana recibían aviso dos propietarios de que se dispoñen a pechar á vista de que carecen da renovación dos permisos necesarios. Aínda que despois dunha reunión de directivos da electroquímica co vicepresidente da Xunta e dúas conselleiros, aínda deixaban entreaberta unha remota posibilidade. Pero á vista dos datos que se acumulan, parece máis unha mentira piadosa para consolo do persoal que unha hipótese verosímil. Como moito, ofreceranlles recolocaciones na planta que preparan en Cantabria.