A uva de Barrantes, en busca do seu DNI

Maruxa Alfonso Laya
m. alfonso RIBADUMIA / LA VOZ

BARRO

ÓSCAR VíFER

O rexistro da «folla redonda» suporá un complicado proceso que tardará preto de catro anos

10 feb 2019 . Actualizado ás 05:00 h.

Medio Rural puxo en marcha, a petición do Concello de Ribadumia, o proceso para rexistrar a folla redonda, nome co que se coñece á uva coa que actualmente se elabora o tinto Barrantes. Pero desde a consellería advirten que este trámite non será nin inmediato nin sinxelo. Todo o contrario. O xefe de área do servizo de Sanidade Vexetal, César Iglesias , explica que é preciso realizar unha serie de análise que, polo menos, demorarán o rexistro uns catro anos. E tamén sostén que, aínda que se superen con éxito todos estes pasos, iso non significará de ningún xeito que a variedade de uva estea entón autorizada para elaborar viño. De feito, lembra, Europa segue rexeitando actualmente a vinificación de variedades híbridas, como o é a folla redonda.

Non existe actualmente unha variedade de uva que se chame folla redonda, argumenta Iglesias . «O único que temos é un material xenético de vide que está sen rexistrar». Este é un proceso que seguiron todas as variedades de uva recoñecidas, pero que coa do tinto Barrantes non se fixo, «porque como non se podía vinificar non se facía necesario», sostén. Cal é a principal diferenza entre a coñecida como folla redonda e outras uvas como a loureira ou a albariña? Que é un híbrido. «A filoxera arrasou coas plantas da vide, pero atopouse unha planta americana que resistía esa enfermidade e a trouxeron», explica Iglesias . A mestura entre esas variedades deu lugar á folla redonda, unha planta moito máis resistente coa que, durante moitos anos, fíxose viño. Aos poucos, con todo, fóronse recuperando as variedades autóctonas e os híbridos quedaron como un cultivo residual nalgunhas zonas.

Iglesias defende a necesidade de estudar agora a folla redonda. «Hai que conservar todo o material xenético que temos e hai que rexistralo, porque nunca sabemos para que pode servir», insiste. Por iso agora realizarase o que se coñece como o trámite para rexistrar a folla redonda. Comezará este por unha recollida de mostras, da que se encargarán técnicos especializados. Porque «téñena que facer expertos porque non serve calquera material», engadiu o xefe de servizo de Sanidade Vexetal. Os profesionais percorrerán o sur da provincia de Pontevedra buscando exemplares que cumpran unha serie de requisitos. Necesitan seleccionar un total de quince plantas, que terán que ser injertadas sobre un patrón determinado. Porque quen se encargará de realizar todos os estudos non será a Estación de Viticultura e Enoloxía de Galicia, Evega, será un centro de Murcia, que é o autorizado polo ministerio para estes procesos.

As quince plantas serán enviadas ao sur de España para un proceso que, polo menos, demorarase durante catro anos. Alí realizarán unha análise morfológico da planta, detallando todas as características da mesma desde que é unha semente ata que dá o froito. Posteriormente, será preciso facer unha análise molecular, «ter o seu DNI xenético», explica Iglesias . «É un híbrido, polo tanto sabemos que ten unha parte de híbrido americano, pero temos tamén que coñecer os seus parentales», insiste. Unha vez estudado o material quedará aínda outro paso: o de comprobar que non está rexistrada noutra rexión do mundo. Só entón, superados todos estes trámites, poderase solicitar ao ministerio que ese material xenético se inscriba co nome de folla redonda. Para chegar a este punto é necesario que pasen catro anos. Porque en Murcia teñen que plantar o material que se lle envíe desde Galicia e velo completar dous ciclos vexetativos. Así que o rexistro da folla redonda terá que agardar, aínda que xa falta menos para que sexa realidade.

O Concello de Ribadumia, que foi o que puxo en marcha o proceso para inscribir a folla redonda, calcula que só na comarca do Salnés hai uns 800 viticultores que ten plantada este tipo de uva. Pero o certo é que esta cantidade podería ser moito maior se se inclúen a municipios da comarca de Caldas. Localidades como Portas ou Barro xa mostraron o seu interese pola iniciativa de Ribadumia e decidiron apoiala. De feito, o concelleiro do PSOE, Pepe Lede, deu unha charla en Barro hai unhas semanas para explicarlles aos colleiteiros daquela zona que están a facer.

Tamén en Barro e Portas

«Na reunión constatamos o interese que hai nesta zona pola legalización das variedades híbridas», explica José Sanmartín, concelleiro do PSOE en Barro. Argumenta que a festa do viño que todos os anos celebra esta localidade está protagonizada, sobre todo, por caldos elaborados con variedades híbridas, como a folla redonda ou o catalán. E, de feito, ao encontro organizado hai unha semana acudiron preto de corenta colleiteiros de toda a zona. Agora, está a estudarse a posibilidade de celebrar outra reunión en Portas, onde tamén hai viticultores destas variedades.

Sanmartín é partidario de legalizar estas variedades híbridas, sacar á luz «toda esta economía sumerxida» que hai nas comarcas de Caldas e O Salnés. Explica que os hostaleiros e os furanchos están cansos das multas que teñen que pagar por comercializar estes viños, «como se fora contrabando de tabaco ou droga», quéixase. Por iso en Barro e en Portas impulsarase a creación dunha asociación que reunirá a todos os viticultores con este tipo de cultivos. O seu obxectivo será o de facer presión para tratar de legalizar a venda de viño de variedades híbridas.