A morte de Fabrizio, o «Haninibal Lecter» da prisión da Lama, resitúa o debate sobre o nivel de seguridade do penal e o insuficiente número de funcionarios
12 oct 2019 . Actualizado ás 21:37 h.Dous motines en menos dun ano, entre 1989 e 1990, aceleraron o peche da vella prisión de Pontevedra. O edificio penal estaba situado na Parda. Era un cárcere pequeno, con vetustas instalacións, para apenas un centenar de reclusos que estaba saturada con máis de 200 internos. Ese foi un dos motivos que desencadeou aquelas revoltas carcerarias que afortunadamente concluíron sen vítimas mortais. Entre outros, grazas á mediación de persoas como Julio Barcia Darías, o avogado cuxa intervención resultou primordial para resolver de modo incruento algún daqueles trepidantes episodios. Tristemente, aquel mozo e brillante letrado pontevedrés morreu súbitamente, pero o seu recordo perdurou, de modo que o Colexio de Avogados de Pontevedra creou a Comisión Penal Julio Barcia, que semanalmente presta atención xurídica a reclusos da Prisión Provincial da Lama. O seu labor foi galardoada fai dez anos polo Goberno coa concesión da Medalla de Prata ao Mérito Penal pola súa tarefa de estimular a conciencia social cara aos presos.
Esta comisión está integrada por 18 avogados en exercicio, que se desprazan semanalmente ao centro penal para prestar asistencia xurídica, atendendo a unha media de 25 internos cada día.
Prisión demolida
Aquel vello cárcere foi derrubado e no seu lugar construíronse varios inmobles, entre eles, o primeiro dos edificios de Xulgados da Parda, no que sin duda foi unha humorada do destino.
O final do penal da Parda en 1991 foi o principio da nova Prisión Provincial da Lama, que tardou en ser realidade, ata que abriu en 1998. Non sen reviravoltas e polémica, dada a reacción veciñal que temía un aumento da inseguridade no tranquilo concello da Lama pola trasfega de presos. Curiosamente os anos transcorridos evidenciaron que non existen datos sólidos que permitan soster que o concello da Lama se haxa convertido nun municipio con máis inseguridade. Máis ben ao contrario. Se unha das razóns para defender o asentamento do novo penal en Monte Racelo foi o de fixar poboación xerando sinerxías e economías asociadas, a contundente evidencia é que, 20 anos despois, A Lama é un dos concellos do interior da provincia que se segue baleirando, con 2.430 habitantes acreditados no 2018. Cincocentos veciños menos dos que había cando abriu o cárcere.
Sobrepoblación recluída
De modo que o novo penal non trouxo maior delincuencia que teña padecido a poboación circundante e en cambio, portas dentro, o centro penal si padece a recidiva do problema de saturación e inseguridade. E ademais multiplicado, pois a maior capacidade de reclusión, maior sobrepoblación. De forma que o problema de outrora vólvese a repetir tozudamente neste moderno centro penal, como se acreditou ao longo das dúas décadas que leva en funcionamento.
A morte de Fabrizio Joao Silva, alcumado o Hannibal Lecter dos cárceres españois, ocorrida esta semana no módulo de illamento da prisión da Lama onde estaba recluído desde xaneiro, resitúa o foco sobre este centro penal. O falecemento -natural, fortuíto ou o que for dese peligrosísimo preso- pon á prisión provincial baixo a lupa. Porque sendo A Lama uno dos penais polos que rotan os presos máis violentos e conflitivos que temos en España, desde terroristas yihadistas, criminais balcánicos e asasinos múltiples de diferente procedencia, é tamén un dos máis inseguros e conflitivos do mapa de prisións de España. O caso de Fabrizio Joao é un expoñente máis desa aparente contradición que se explica a través de datos e denuncias.
O sindicato de prisións ACAIP difundiu fai un ano un informe sobre a situación dos cárceres que situaba ao penal pontevedrés entre os cinco máis perigosos de España e o que acumula máis casos de presos mortos. Segundo ACAIP, A Lama está nese ránking horrible xunto aos penais de Morón, Estremera, Soto del Real e o granadino de Albolote. Pero a peor cifra para a prisión pontevedresa é que se lle acreditan 56 mortes de reclusos por sobredoses ou suicidio (ata 2017).
Tanto o sindicato citado como outros que representan ao persoal do penal da Lama engaden máis datos que nos falan do perigo do seu traballo entre barrotes. As propias estatísticas da Dirección Xeral de Institucións Penais admiten que desde o 2015 contabilizáronse 27 episodios de agresións a funcionarios da prisión provincial. Pero hai un matiz: a estatística oficial só contabiliza casos nos que o funcionario teña necesitado atención médica. Os sindicatos engaden os que se resolven sen agresión física pero nos que median ameazas, intimidacións e ás veces mesmo retencións.
Finalmente: onde residen as solucións? A máis inmediata resólvese con diñeiro público e oposicións. Convocar as 50 prazas vacantes de funcionarios que só no penal da Lama serían necesarios para reequilibrar o persoal fronte á poboación recluída. Seguir como ata agora é intentar parar unha hemorraxia cunha tirita.